E3 Liderlerinden Kritik Görüşme: Gündemde Gazze, Ukrayna ve İran Vardı
İngiltere Başbakanlık Ofisi 10 Numara’dan yapılan açıklamaya göre, İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Friedrich Merz arasında önemli bir telefon görüşmesi gerçekleştirildi. Liderler, küresel gündemin sıcak başlıkları olan Gazze, Ukrayna ve İran’ın nükleer programını masaya yatırdı.
Gazze’deki İnsani Kriz ve Acil Ateşkes Çağrısı
Görüşmede, İsrail’in politikaları sonucu Gazze’de yaşanan kıtlık ve insani durumun “dehşet verici” olduğu konusunda tam bir fikir birliği sağlandı. E3 liderleri, bölgedeki acil ihtiyaçları şu şekilde sıraladı:
- Derhal bir ateşkes ilan edilmesi.
- İsrail’in insani yardımlar üzerindeki tüm kısıtlamaları kaldırması.
- Gazze halkına acilen ihtiyaç duydukları gıda ve tıbbi malzemelerin ulaştırılması.
Başbakan Starmer, İngiltere’nin Ürdün gibi ortaklarla işbirliği içinde Gazze’ye havadan yardım ulaştırma ve tıbbi tedaviye muhtaç çocukları tahliye etme planları hakkında bilgi verdi. Liderler, acil ateşkesin kalıcı bir barışa dönüşmesi için somut planların hayati önem taşıdığını vurguladı.
Ukrayna’ya Destek ve İran’a Nükleer Yaptırım Uyarısı
Liderler, Ukrayna konusunda da ortak bir tutum sergiledi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin üzerindeki baskının azaltılmaması ve Ukrayna’ya verilen desteğin her zamankinden daha önemli olduğu konusunda anlaştılar. Görüşmenin en kritik başlıklarından biri ise İran’ın nükleer programı oldu. Üç lider, İran’ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEK) ile işbirliği yapmaması ve diplomasi masasına dönmemesi durumunda, ağustos ayı sonunda Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının yeniden devreye sokulacağı konusunda net bir uyarıda bulundu.
Yeniden Gündemde: “Snapback” Mekanizması ve Olası BM Yaptırımları
Taraflar arasında bir uzlaşma sağlanamaması halinde, “snapback” olarak bilinen “tetik mekanizması” işletilebilir. Bu durum, İran’a yönelik 2006-2010 yılları arasında uygulanan BM Güvenlik Konseyi kararlarının yeniden yürürlüğe girmesi anlamına geliyor.
Hangi Yaptırımlar Geri Gelebilir?
Tetik mekanizmasının devreye girmesiyle yeniden geçerli olacak kararlar şunları içeriyor:
- Süresi 2020’de dolan silah ambargosunun yeniden uygulanması.
- İran’ın nükleer başlık taşıyabilen füze geliştirme faaliyetlerinin yasaklanması.
- Yüzlerce kişi ve kuruma yönelik mali kısıtlamalar ve seyahat yasakları.
- En kritik yaptırım olarak görülen 1929 sayılı BMGK kararı ile üye ülkelere, İran’a giden veya İran’dan gelen tüm sevkiyatları denetleme ve el koyma yetkisi tanınması.
İranlı yetkililer ise bu yaptırımların geri dönmesi halinde Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’ndan (NPT) çekilebileceklerini belirtiyor. Bu senaryonun önlenmesi için diplomatik çabalar sürerken, sürecin başarıya ulaşması için ABD’nin de masada olması gerektiği vurgulanıyor. Tahran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetleri konusundaki tutumu, anlaşmanın önündeki en büyük engel olarak duruyor.