Ülke genelinde devam eden orman yangınları, sadece doğayı değil, aynı zamanda toplumsal değerleri ve insani dayanışmayı da büyük bir sınavdan geçiriyor. Alevlerle mücadelede profesyonel ekiplerin yanı sıra gönüllü vatandaşların gösterdiği olağanüstü fedakarlıklar yürekleri ısıtırken, bazı sosyal medya paylaşımları ise bu özveriye gölge düşürerek büyük tepki topluyor.
Fedakarlık ve Gösteriş Arasındaki Çizgi
Yangınla mücadelenin kahramanları arasında, Bursa’da geçirdiği bir operasyon sonrası dinlenmeden sahaya koşan ve kalp krizi geçirerek hayatını kaybeden itfaiye eri Ramazan Şaşkın gibi isimler bulunuyor. Yorgunluktan bitap düşen ekiplerin halı sahalarda uyuduğu görüntüler ve kendi imkanlarıyla bölgeye ulaşan motosikletli kuryelerin su, yiyecek taşıyıp hortum çekerek verdiği destek, dayanışmanın en güzel örneklerini oluşturuyor. Gönüllüler ayrıca, alevlerin tehdit ettiği Hayvan Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi‘ndeki can dostlarımızın tahliyesi için de canla başla çalışıyor.
Ancak bu dokunaklı fedakarlık öykülerinin tam zıttı bir tablo da sosyal medyada yaşanıyor. Daha önce İzmir’deki yangında sosyal medya fenomeni İmren Karadeniz’in yaptığı “gün batımı” paylaşımının yarattığı öfke tazeyken, bu kez Bursa’da bir kadının evinin penceresinden yangını izleyerek şarkı söylemesi ve bir içerik üreticisinin itfaiye kostümü giyerek yaptığı “yangın makyajı” videosu, eleştiri oklarının hedefi oldu. Peki, bu zıt davranışları uzmanlar nasıl yorumluyor?
Uzmanlar Bu Durumu Nasıl Değerlendiriyor?
‘Duyarlılık Değil, Gösteri Peşindeler’
Uzman Psikolog Sema Balık Okutan, bu tür davranışların gerçek bir duyarlılıktan kaynaklanmadığını vurguluyor:
“Bu bir tepki veya felakete duyarlılık değil. ‘Ne kadar duyarlıyım’ algısı yaratma çabasıdır. Bu kişiler, acının gerçekliğinden uzaklaşarak ‘duyarlılık’ maskesi altında bir benlik arayışı içindeler. Yangını kendilerini var etme aracı olarak kullanıyorlar. Görüntüler viral oldukça bu çaba artıyor. Maalesef insanlar, görülme ihtiyaçlarını olumsuz davranışlarla karşılıyor. Paylaşım yapmak, şarkı eklemek, ağlıyormuş gibi yapmak bir haz aracına dönüştü. Bu davranışların temelinde onay bağımlılığı ve narsistik ihtiyaçlar gibi derin psikolojik yaralar yatıyor.”
‘Dikkat Tacirliği Sıradanlaştı’
Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Barış Erdoğan ise durumu ‘dikkat tacirliği’ olarak tanımlıyor:
“Eskiden marjinal görülen ‘dikkat tacirliği’ artık normalleşti. Günümüz sermayesi sadece para ile değil, dikkat ve izlenmeyle büyüyor. Bu yarışta etik ve ahlaki değerler göz ardı ediliyor. En şok edici olan en çok etkileşimi alıyor ve ödüllendiriliyor. Bu nedenle birçok içerik üreticisi, bir felaket anında ‘Buradan nasıl viral olurum?’ diye düşünüyor. Yangın, sel gibi olaylar onlar için bir sahne, kendilerini gösterecekleri bir fona dönüşüyor. Bu kişileri eleştirirken, onları bu hale getiren dijital sistemi de sorgulamalıyız. Algoritma ahlakı değil, etkileşimi ödüllendiriyor.”
Dayanışmanın En Güzel Örneği: Gönüllü Dönerci
Tüm bu olumsuzluklara rağmen, Bursa’daki orman yangınında dayanışmanın gücünü gösteren isimler de var. Oyma Döner‘in sahibi Hakan Dalgıç, AFAD ile koordineli bir şekilde yangın bölgesindeki görevlilere ve vatandaşlara döner ikram etmeye başladı. Sahadaki ekiplerin pratik ve hızlı beslenmesinin önemine dikkat çeken Dalgıç, doyurucu ve kolay tüketilebilir olması nedeniyle döner servisi yapmaya gönüllü oldu.
‘Ne Yapıyorsak Vatan İçin’
Daha önce deprem bölgesinde de benzer bir yardım faaliyeti yürüttüğünü belirten Dalgıç, duygularını şu sözlerle ifade etti:
“Burada ne yapıyorsak bu vatan için yapıyoruz. AFAD ekipleri, kuru fasulye gibi yemeklerin sahada tüketilmesinin zor olduğunu, dönerin daha pratik olduğunu iletti. Bu süreçte dayanışma çok önemli. Türkiye’nin ve dünyanın dört bir yanından ‘IBAN gönder’ diyenler oldu ama ben bu yardımı maddi bir karşılık için yapmıyorum. Asıl mühim olan dayanışmanın kendisidir.”
