Google’dan Kahramanmaraş Depremi İtirafı: Erken Uyarı Sistemi Neden Başarısız Oldu?
Teknoloji devi Google, 6 Şubat 2023’te meydana gelen ve Türkiye’yi yasa boğan Kahramanmaraş depremlerinde, Android tabanlı erken uyarı sisteminin olması gerektiği gibi çalışmadığını ve milyonlarca insana hayati uyarıların gönderilemediğini resmi olarak kabul etti.
Yapılan açıklamaya göre, sistemin algoritmaları doğru çalışmış olsaydı, depremlerin merkez üslerini çevreleyen 157 kilometrelik bir alanda yaşayan yaklaşık 10 milyon kişi, en ciddi uyarı seviyesi olan “Harekete Geç” bildirimini alacaktı. Bu uyarı, vatandaşlara sarsıntı başlamadan önce önlem almaları için 35 saniyeye kadar değerli bir zaman kazandırabilirdi.
Ancak, 7,8 büyüklüğündeki ilk ve en yıkıcı depremde bu kritik uyarı sadece 469 kişinin telefonuna ulaştı. Google, yaklaşık 500 bin kişiye ise daha hafif sarsıntılar için tasarlanan “Dikkatli Ol” seviyesinde bir uyarı gönderildiğini belirtti. Bu durum, şirketin daha önce deprem uyarı sisteminin “iyi çalıştığı” yönündeki açıklamalarıyla çelişiyor.
Android Deprem Erken Uyarı Sistemi Nasıl Çalışıyor?
Google’ın sistemi, Türkiye’deki akıllı telefonların %70’inden fazlasında bulunan Android işletim sistemi üzerinden çalışıyor. Sistem, çok sayıda cep telefonundaki ivmeölçerlerin aynı anda sarsıntıyı algılamasıyla bir depremi tespit ediyor. Deprem dalgalarının karada görece yavaş ilerlemesi sayesinde, sarsıntı merkez üssünden uzak bölgelere ulaşmadan önce oradaki kullanıcılara bildirim gönderilebiliyor.
- Harekete Geç Uyarısı: En ciddi uyarı seviyesidir. Telefonun uyku modunu devre dışı bırakır, yüksek sesli bir alarm çalar ve tam ekran bir uyarı gösterir. Kahramanmaraş depremlerinde gönderilmesi gereken uyarı buydu.
- Dikkatli Ol Uyarısı: Daha hafif sarsıntılar için kullanılır ve telefonun uyku modunu etkilemez.
Depremin yerel saatle 04:17’de, insanların büyük çoğunluğunun uykuda olduğu bir zamanda gerçekleşmesi, “Harekete Geç” uyarısının ne kadar hayati olduğunu ortaya koyuyor. Depremlerde 55 binden fazla kişi hayatını kaybetmişti ve erken bir uyarı, birçok kişinin binayı terk etmesine olanak tanıyabilirdi.
Sistemin Zayıf Noktaları ve Algoritma Hatası
Google araştırmacıları, hatanın nedenlerini bilimsel dergi Science‘da yayımlanan bir makalede açıkladı. Sorunun temelinde “sarsıntı tespit algoritmasındaki” bir yanlış hesaplama yatıyordu.
Algoritma, ilk depremin büyüklüğünü gerçekteki 7,8 yerine 4,5 ile 4,9 arasında olarak hesapladı. Benzer şekilde, ikinci büyük depremin büyüklüğü de olduğundan düşük tahmin edildi. Bu nedenle, ikinci depremde “Harekete Geç” uyarısı sadece 8.158 telefona, “Dikkatli Ol” uyarısı ise 4 milyon telefona gönderildi.
Araştırmacılar, deprem sonrası güncellenen algoritma ile yaptıkları bir simülasyonda ise sistemin doğru çalışarak 10 milyon telefona “Harekete Geç” ve 67 milyon kişiye “Dikkatli Ol” uyarısı gönderebileceğini tespit etti.
Uzmanlardan Eleştiri: “Bu Kadar Uzun Sürmesine Kızgınım”
Google’dan bir sözcü, “Her depremde öğrendiklerimizle bu sistemi geliştirmeye devam ediyoruz” şeklinde bir açıklama yaptı. Ancak uzmanlar, bu bilginin paylaşılmasının neredeyse iki yıl sürmesini eleştiriyor.
ABD’deki Colorado School of Mines üniversitesinden mühendislik uzmanı Elizabeth Reddy, “Bu kadar uzun sürmesine kızgınım. Burada küçük bir sarsıntıdan bahsetmiyoruz. İnsanlar hayatlarını kaybetti ve uyarılar beklediğimiz performansı vermedi.” ifadelerini kullandı.
Pacific Northwest Seismic Network direktörü Harold Tobin ise, “Bu sistemin nasıl çalıştığı konusunda çok şeffaf olmak kritik öneme sahip” diyerek şeffaflık vurgusu yaptı. Google, sistemin ulusal uyarı sistemlerinin bir yedeği olmadığını, ancak 6 Şubat deneyiminden dersler çıkararak sistemi iyileştirdiklerini ve şu anda 98 ülkede aktif olarak uyarı gönderdiklerini ekledi.