Bireylerin emeklilik yıllarında yaşam standartlarını korumayı amaçlayan ve aynı zamanda ülke içindeki uzun vadeli tasarrufları artırarak Türkiye ekonomisine fon sağlayan Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), 22. yılına doğru istikrarlı büyümesini sürdürüyor.
Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) tarafından paylaşılan verilere göre, BES ve Otomatik Katılım Sistemi (OKS) çatısı altındaki toplam katılımcı sayısı 17 milyon 408 bin 297 kişiye erişti. Bu iki sistemin devlet katkıları dahil toplam fon büyüklüğü ise 2024’ün ilk yarısı sonunda 1 trilyon 558 milyar 642,2 milyon lira gibi dikkat çekici bir seviyeye ulaştı. Bu rakamın büyük bir kısmını oluşturan BES’te, 30 Haziran itibarıyla katılımcı sayısı 9 milyon 816 bin 407 oldu. Katılımcıların birikimleri 1 trilyon 279 milyar 660,3 milyon liraya ulaşırken, devletin sağladığı katkı fonu ise 174 milyar 552,2 milyon lira olarak kayıtlara geçti. Bu dönemde sistemden emekli olanların sayısı da 388 bin 980’e yükseldi. OKS tarafında ise 7 milyon 591 bin 890 çalışanın birikimi, 6 milyar 510,6 milyon liralık devlet katkısıyla birlikte toplam 104 milyar 429,7 milyon liralık bir hacim yarattı.
Sistemin fon büyüklüğündeki artış yılın ilk yarısında 330 milyar lirayı aştı. 2023 yılını 17 milyon 101 bin 700 katılımcı ve 1 trilyon 227 milyar 229,4 milyon liralık toplam fon büyüklüğü ile tamamlayan BES ve OKS, 2024’ün ilk altı ayında önemli bir ivme kazandı. Bu süreçte, BES fonları devlet katkısı dahil 314 milyar 144 milyon 955,1 bin lira artarken, OKS fonlarındaki yükseliş 17 milyar 267 milyon 913,1 bin lira oldu. Böylece 30 Haziran 2024’e kadar geçen altı aylık dönemde, her iki sistemdeki toplam fon büyümesi 331 milyar 412 milyon 868,1 bin lirayı buldu. Katılımcı sayısında da BES’e 290 bin 18 yeni kişi eklenirken, OKS’ye 16 bin 579 yeni çalışan dahil oldu.
Haziran 2021’de başlatılan ve 18 yaş altındaki bireylerin sisteme katılımını teşvik eden uygulama da popülerliğini artırmaya devam ediyor. 30 Haziran itibarıyla, bu kapsamdaki 1 milyon 552 bin 934 çocuğun toplam fon büyüklüğü 53 milyar 632,6 milyon liraya ulaştı. Bu tutarın 43 milyar 518,5 milyon lirasını katılımcıların kendi birikimleri, 10 milyar 114,2 milyon lirasını ise devlet katkısı oluşturdu. Sisteme en yoğun ilginin 143 bin 693 kişi ile sıfır yaş grubunda olması dikkat çekti. 2023 sonundan 30 Haziran 2024’e kadar geçen sürede 18 yaş altı katılımcı sayısı 132 bin 990 kişi artarken, fon büyüklüğü de devlet katkısı dahil 19 milyar 249,1 milyon lira yükseldi.
BES birikimlerinin banka kredileri için teminat olarak kullanılabilmesini sağlayan ve 3 Haziran 2023’te hayata geçirilen uygulama, ilk yılını başarıyla tamamladı. EGM verilerine göre, uygulamanın başlangıcından 30 Haziran 2024’e kadar geçen sürede bankalara 2 bin 18 adet kredi başvurusu iletildi ve bu başvurular için 413 milyon 786,9 bin lira tutarında teminat gösterildi. Yılın ilk yarısında en fazla kredi talebinin geldiği bankalar Aktif Bank, Türkiye İş Bankası ve Türk Ekonomi Bankası (TEB) oldu. Emeklilik şirketleri, bu başvurulardan 1.785 adedine onay vererek 356 milyon 4,2 bin liralık teminatı kabul etti. Başvuruların yüzde 85’ine denk gelen 1.711 kredi işlemi kesinleşirken, merkezi alacağın devri fonuna aktarılan teminat miktarı 338 milyon 522,8 bin lira olarak gerçekleşti. Katılımcılar bu imkandan Aktif Bank, Albaraka Türk Katılım Bankası, TEB, Halkbank, Türkiye İş Bankası ve Ziraat Bankası aracılığıyla faydalanabiliyor.
Konuyla ilgili görüşlerini paylaşan Türkiye Sigorta Birliği (TSB) Başkanı Uğur Gülen, sistemin sunduğu avantajlar ve bireylerin geleceklerini güvence altına alma arzusunun BES’in yaygınlaşmasını sağladığını vurguladı. Gülen, “BES’teki dikkat çekici büyümede, başta yüzde 30’luk muazzam devlet katkısı olmak üzere, dijital katılım kanallarının yaygınlaşması, genç nüfusa yönelik bilgilendirme ve tanıtım faaliyetleri gibi adımlar büyük rol oynadı. BES’te hedeflerimiz büyük. 2030 yılında 25 milyon üzerinde katılımcı ve 5 trilyon lira fon büyüklüğe ulaşacağımızı öngörüyoruz,” dedi. Gülen ayrıca, Türkiye’nin uzun vadeli tasarruf hedeflerinde BES’in yanı sıra daha kapsamlı ve zorunlu bir model olan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nin (TES) de gündemde olduğunu belirterek, “TES, Türkiye için sadece yeni bir emeklilik modeli değil, aynı zamanda sürdürülebilir ekonomik büyümenin de temel araçlarından biri olarak görülüyor. Türkiye, geleceğini inşa ederken güçlü bir tasarruf altyapısına ihtiyaç duyuyor. BES’in ulaştığı büyüklük ve TES ile şekillenecek yeni dönem, bu ihtiyacın karşılanmasında kilit rol oynayacak,” şeklinde bir değerlendirme yaptı.