Avrupa Birliği, İsrail’in Gazze’deki eylemlerine yanıt olarak önemli bir adım atmaya hazırlanıyor. Avrupa Komisyonu, ülkenin AB’nin prestijli araştırma ve inovasyon programı olan Horizon Europe‘a katılımını askıya almayı ciddi olarak değerlendiriyor. Konuya yakın AB kaynakları, bu olasılığın Komisyon’un gündeminde üst sıralarda yer aldığını doğruladı.
Gazze’deki İnsani Durum Yaptırımları Gündeme Getirdi
Avrupa Komisyonu üyelerinin gündemindeki bu kritik tartışma, İsrail’in Gazze’ye gıda ve tıbbi yardım erişimini iyileştirme yönündeki taahhütlerini yerine getirmemesinden kaynaklanıyor. Üst düzey bir AB yetkilisi, “Horizon programının kısmen askıya alınması bugün Komisyon üyeleri tarafından ele alınacak bir konu,” diyerek durumun ciddiyetini belirtti.
AB, 10 Temmuz‘da İsrail ile Gazze’ye insani yardım girişinde “önemli bir iyileşme” sağlanması amacıyla müzakereler yürütmüştü. Bu görüşmelerde, AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas‘ın Tel Aviv’e gönderdiği heyette Ortadoğu Özel Temsilcisi Christophe Bigot da yer almıştı. Ancak Birleşmiş Milletler (BM) raporlarına göre, gıda dağıtım noktalarında 1000’den fazla kişi hayatını kaybetti ve son günlerde çok sayıda insan açlık nedeniyle yaşamını yitirdi.
Horizon Europe Programı ve Diplomatik Süreç
İsrail’in uluslararası hukuku ihlal ettiğine dair hazırlanan bir rapor sonrası, Komisyon ve üye ülkelere toplam on farklı yaptırım seçeneği sunulmuştu. Horizon Europe programının askıya alınması, bu seçenekler arasında öne çıkıyor. Bir yetkili, “Bu, Avrupa Birliği ile İsrail arasında imzalanan Horizon Europe anlaşmasının kısmen askıya alınmasını öngören bir Komisyon teklifidir,” açıklamasını yaptı.
Üye Ülkelerin Tutumu ve Oylama Süreci
Komisyon içerisinde şimdiye kadar İsrail’e yönelik yaptırımlara karşı bir çekimserlik hakimdi, ancak bu durumun değişebileceği sinyalleri veriliyor. Komisyon’da fikir birliği sağlanması durumunda, teklif Salı günü 27 üye ülkenin büyükelçilerinin katılacağı toplantıda oylanacak. Bu tür bir karar için oy birliği gerekmiyor, ancak Avusturya, Almanya, Macaristan ve Çekya gibi ülkelerin İsrail’e yönelik adımlara karşı çıkması bekleniyor.
“Artık Eyleme İhtiyaç Var”
Süreci yakından takip eden bir AB diplomatı, beklentilerini şu sözlerle ifade etti:
Umarım sadece durum değerlendirmesi değil, somut adımlar da konuşuluyordur. Artık daha fazla ‘ne kadar korkunç bir tablo’ açıklamasına değil, gerçek eyleme ihtiyacımız var. Yaptırım seçeneklerinden birine odaklanmak, üyeleri karar vermeye zorlayacaktır. Ekonomik etkisi ne olur bilinmez ama bu karar, İsrail üzerindeki siyasi baskının arttığını gösterir.
Aynı diplomat, Komisyon’un bu konuda şimdiye kadar yeterince sorumluluk almadığını da sözlerine ekledi.