Sıcak Hava Dalgaları ve Gizli Tehlike: Islak Termometre Sıcaklığı
İklim değişikliğinin bir sonucu olarak, sıcak hava dalgalarının hem şiddetinin hem de sıklığının arttığı artık bilimsel bir gerçek. Kuzey yarımkürede yaz aylarıyla birlikte Avrupa, ABD ve kuzeydoğu Asya’da sıcaklıklar mevsim normallerinin üzerine çıkıyor. Bu durum, özellikle yaşlılar, çocuklar ve kronik hastalığı olanlar için ciddi sağlık riskleri taşıyor.
Örneğin, İspanya meteoroloji servisi, 28 Haziran‘da El Granado kasabasında 46°C ile yeni bir rekor kırıldığını ve o ayın kayıtlara geçen en sıcak Haziran olduğunu duyurdu. Ancak termometrenin gösterdiği rakamlar tek başına tüm hikayeyi anlatmaz. Yüksek sıcaklığın etkisi, havadaki nem oranına göre büyük ölçüde değişir. İşte bu noktada ıslak termometre sıcaklığı kavramı devreye giriyor.
Islak Termometre Sıcaklığı Tam Olarak Nedir?
Standart termometreler havanın ne kadar sıcak olduğunu ölçerken, ıslak termometre sıcaklığı, ısı ve nemin birleşik etkisini, yani havadaki su buharı miktarını dikkate alarak daha gerçekçi bir “hissedilen” tehlike seviyesi sunar.
Nasıl Ölçülür?
En basit haliyle, bir termometrenin haznesi ıslak bir bezle sarılır. Su buharlaşırken ortamdan ısı çeker ve termometrenin sıcaklığını düşürür. Bu buharlaşma sırasındaki en düşük sıcaklık, “ıslak termometre sıcaklığı” olarak kaydedilir. Bu değer, havanın ne kadar nemli olduğuna bağlı olarak değişir.
Neden Bu Kadar Önemli?
İnsan vücudu, terleyerek serinler. Cildimizden buharlaşan ter, vücut ısısını da beraberinde götürür. Bu mekanizma kuru havalarda etkili bir şekilde çalışırken, havanın neme doyduğu durumlarda ter buharlaşamaz. Çünkü hava daha fazla su buharı kabul edemez. Sonuç olarak, vücudumuz soğuyamaz ve aşırı ısınma tehlikesiyle karşı karşıya kalır. Bu durum, organ yetmezliğine ve hatta ölüme yol açabilir.
Hangi Sıcaklık Tehlikeli Kabul Edilir?
Science Advances dergisinde 2020 yılında yayımlanan bir çalışma, kritik bir eşiğe dikkat çekiyor: 35°C’lik ıslak termometre sıcaklığı, insan fizyolojisinin üst sınırı olarak kabul ediliyor. Bu değerin üzerindeki koşullarda, insan vücudu artık çevreye ısı yayamadığı için kendi kendini soğutamaz.
Bu sıcaklığa maruz kalan sağlıklı bir birey bile, gölgede dinleniyor ve bol su içiyor olsa dahi, klimaya erişimi yoksa birkaç saat içinde hayati tehlike altına girer. Henüz bu seviyelere uzun süreler boyunca ulaşılmamış olsa da, küresel ısınmanın gidişatı endişe vericidir.
Küresel Isınmanın Etkisi Nedir?
Hava ısındıkça daha fazla nem tutma kapasitesine sahip olur. Bu nedenle küresel sıcaklıklar arttıkça, ıslak termometre sıcaklıklarının da tehlikeli seviyelere yükselmesi kaçınılmazdır. 2020 tarihli Science Advances araştırması, Güney Asya ve Basra Körfezi gibi bölgelerde aşırı sıcaklık ve nem kombinasyonlarının son 40 yılda iki katına çıktığını ortaya koymuştur.
“Örneğin Hindistan’da inşaatta, teslimatta çalışanlar işlerini yapmak için dışarı çıkmak zorundalar. Maaşları iklimden bağımsız olanların aksine, geçimlerini sağlamanın başka bir yolu yok”
Bu Bilgi Hayatları Nasıl Kurtarabilir?
Islak termometre ölçümleri, hangi bölgelerin yaşamı tehdit eden seviyelere ulaştığını belirleyerek hükümetlerin önlem almasını sağlayabilir. Profesör Prakash’a göre, “Tahminler belirli bir bölgede ıslak termometre sıcaklığının on yıl içinde 35°C’ye ulaşacağını gösteriyorsa, hükümetler erken uyarı sistemleri kurabilir, okul saatlerini değiştirebilir ve toplu soğutma alanları oluşturabilir.”
Durum Daha da Kötüleşecek mi?
Bilim insanları, küresel sıcak hava dalgalarının artmasından derin endişe duyuyor. Geçmiş yıllardaki olaylar, geleceğe dair bir uyarı niteliğindedir:
- 2022: Hindistan ve Pakistan’da rekor kıran sıcaklıklar yaşandı. Yeni Delhi’de termometreler 50°C’ye yaklaştı.
- 2023: Yunanistan, İtalya, İspanya ve Türkiye gibi Akdeniz ülkelerini vuran sıcak hava dalgasında sıcaklıklar 40-45°C aralığına ulaştı.
- 2024: Küresel ortalama sıcaklıklar, sanayi öncesi döneme göre yaklaşık 1,55°C daha yüksekti.
Birleşmiş Milletler (BM) Meteoroloji Örgütü’ne (WMO) göre, son on yıl (2015-2024) kayıtlara geçen en sıcak dönem oldu.
“2024’teki kavurucu sıcaklıklar, 2025’te çığır açan iklim eylemleri gerektiriyor. İklim felaketinin en kötüsünden kaçınmak için hala zaman var. Ancak liderler şimdi harekete geçmeli.”