Google’dan Kritik İtiraf: Kahramanmaraş Depreminde Uyarı Sistemi Neden Başarısız Oldu?
6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli meydana gelen ve on binlerce insanın hayatını kaybetmesine yol açan yıkıcı depremlerde, Google’ın Android Deprem Uyarıları (AEA) sisteminin ciddi bir hata yaptığı ortaya çıktı. BBC’nin haberine göre Google, Kaliforniya’daki Silikon Vadisi’nden yönetilen sistemin, büyük depremler sırasında beklendiği gibi çalışmadığını ve bu kritik hatayı tespit ettiklerini resmen bildirdi.
Yanlış Tahmin Milyonlarca Kişiyi Uyarısız Bıraktı
Şirket, sistemin aktif olmasına rağmen, depremin büyüklüğünü hafife alması nedeniyle yaklaşık 10 milyon kişiye gönderilmesi gereken uyarıların büyük bir kısmının iletilemediğini kabul etti. Depremin merkez üssüne yaklaşık 157 kilometre mesafedeki bu kullanıcıların, sistem tarafından “en yüksek seviye” uyarılarla haberdar edilmesi gerekiyordu.
Ancak AEA sistemi, saat 04.17’de meydana gelen ilk depremin gerçek büyüklüğü olan 7,7’yi, sadece 4.5 – 4.9 aralığında algıladı. Bu vahim hata sonucunda:
- Sadece 469 kişiye “harekete geç” uyarısı gönderilebildi.
- Yaklaşık 500 bin kullanıcıya ise düşük seviyeli ve etkisiz “hafif sarsıntı” bildirimi ulaştı.
Aynı gün meydana gelen ikinci büyük depremde sistem biraz daha iyi bir performans göstererek 8 bin 158 kullanıcıya “harekete geç” ve yaklaşık 4 milyon kullanıcıya “farkında ol” bildirimi gönderdi. Ancak ilk depremdeki başarısızlık, güvenlik için kritik olan 35 saniyelik bir avantajın etkin kullanımını engelledi.
Sistem Nasıl Çalışıyor ve Geliştirildi mi?
Google araştırmacılarına göre, yaşanan bu hatanın ardından deprem analiz sistemi üzerinde önemli geliştirmeler yapıldı. Bugün itibarıyla 98 ülkede aktif olarak hizmet veren Android Deprem Uyarıları sistemi, Türkiye’de mevcut akıllı telefonların yüzde 70’inden fazlasını oluşturan Android cihazlarda çalışıyor.
Siber güvenlik uzmanı Gökhan Say, sistemin çalışma prensibini şöyle açıklıyor: “Telefonlardaki akselometre ve jiroskop gibi sensörler, sarsıntı verilerini Google merkezine gönderir. Bir bölgeden aynı anda çok sayıda cihazdan benzer veri gelirse, yapay zeka sistemleri bunu milisaniyeler içinde analiz ederek deprem tespiti yapar. Bu yöntem, Google Maps’in trafik analiziyle benzerlik taşır.”
Uzman Uyarısı: “Her Uygulamaya Güvenmeyin”
Gökhan Say, Google’ın bu alandaki çabasının önemli olduğunu ancak sistemin hala geliştirilmeye açık olduğunu belirtiyor.
“Deprem yokken ‘deprem var’ denmesi çok tehlikeli. İnsanlar panik içinde kendilerini tehlikeye atabiliyor. Google bu konuda çaba gösteriyor, bu çaba bence alkışlanmalı.”
Say, uygulama mağazalarındaki diğer deprem uygulamalarına karşı da uyarılarda bulunuyor: “Google gibi milyarlarca dolar yatırım yapan bir şirket bile bunu kusursuz yapamıyorken, küçük çaplı uygulamaların bunu başarabildiğini iddia etmesi bana göre çok tehlikeli. Bu uygulamalardan uzak durulmalı.”
Türkiye Kendi Erken Uyarı Sistemini Kurabilir mi?
Uzman Gökhan Say, Türkiye’nin kendi teknolojisine yatırım yapması gerektiğini vurguluyor.
“Yerin altına yerleştirilen sensörlerle, yani ‘P’ ve ‘S’ dalgaları üzerinden depremi erken tespit etmek mümkün. Birinci dalga (P dalgası) tespit edilirse, ikinci dalga (S dalgası) gelene kadar elimizde 3 ila 30 saniyelik bir avantaj olabilir. Bu süre bile hayat kurtarıcı bir uyarı için yeterlidir. Türkiye de bu teknolojilere yatırım yapabilir, yapmalıdır.”