Orman Yangınlarıyla Mücadelede Türkiye’nin Hava Gücü Yetersiz mi?
Türkiye’nin birçok noktasında aynı anda baş gösteren orman yangınlarına karşı hazırlıksız yakalandığımız, özellikle havadan müdahale kapasitemizin yetersiz kaldığı bir gerçektir. Bu kritik sorunu ele alan E. Mülkiye Başmüfettişi Mahmut Esen, kamu idarelerinin mevcut durumunu ve alınması gereken acil önlemleri değerlendiriyor.
Hava Araçlarının Yasal Statüsü ve OGM’nin Durumu
Türkiye’de havacılık faaliyetleri Türk Sivil Havacılık Kanunu ile düzenlenir, ancak bu kanun devlet hava araçlarını kapsamaz. Orman yangınlarıyla mücadelede kullanılan hava araçları “devlet hava aracı” statüsündedir. Bu tanıma göre, Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı yangın söndürme araçları da devlet hava aracı sayılmaktadır. Ancak dikkat çekici bir şekilde, Orman Genel Müdürlüğü’nün (OGM) 2021 sonuna kadar kendi envanterinde kayıtlı hiçbir hava aracı bulunmamaktaydı ve tüm ihtiyaç kiralama yoluyla karşılanıyordu.
Mevcut Hava Araçları Filosu Yetersiz Kalıyor
2022 yılından itibaren OGM için hava araçları alımına başlanmış olsa da, 2024 sonu itibarıyla envanterdeki sayılar hala yetersizdir:
- 9 helikopter
- 10 uçak
- 10 İHA
Bu filo, ülke genelindeki risk düşünüldüğünde yetersiz kaldığı için 2024 yılında ek olarak 75 hava aracı kiralanmıştır. OGM’nin bu kritik kamu hizmetini kiralama yoluyla sürdürmesi, uzun vadede sürdürülebilir bir çözüm değildir. Merkezi yönetimin, yangın söndürme konusunda tecrübeli Türk Hava Kurumu (THK) gibi kurumların da potansiyelini değerlendirerek kalıcı bir hava filosu oluşturması elzemdir.
Belediyelerin Artan Rolü ve Sorumlulukları
Son yıllardaki yangınlar, bu afetin artık sadece merkezi idareyi değil, büyükşehir belediyeleri başta olmak üzere tüm yerel yönetimleri doğrudan ilgilendirdiğini göstermiştir. Büyükşehir belediyelerinin sınırlarının il mülki sınırlarıyla birleşmesiyle binlerce orman köyü, belediyelerin mahallesi statüsüne geçmiştir. Bu nedenle belediyelerin, yangınla mücadele stratejilerini orman yangınlarını da içerecek şekilde genişletmesi bir zorunluluk haline gelmiştir. Özellikle belediyelerin hava aracı filosuna sahip olması ve bu konuda örgütlenmesi gerekmektedir.
Çözüm Önerisi: Türkiye Belediyeler Birliği Devreye Girmeli
Yönetmelikte yapılacak bir düzenleme ile büyükşehir belediyelerinin orman yangınları için devlet hava aracı sahibi olmasının önü açılmalıdır. Ancak her belediyenin ayrı ayrı filo kurması maliyetli ve verimsiz olabilir.
Bu noktada en pratik çözüm, belediyelerin ortak hareket etmesidir. Bu iş için en uygun yapı, tüm belediyelerin üye olduğu ve güçlü mali kaynaklara sahip Türkiye Belediyeler Birliği’dir (TBB). TBB’nin tüzüğünde afet ve acil durum merkezi kurma görevi de yer almaktadır. 2024 yılı bütçesi incelendiğinde, TBB’nin orta vadede İHA’lardan oluşan bir filo kurabilecek veya kısa vadede araç kiralayabilecek yasal ve mali güce sahip olduğu anlaşılmaktadır.
MAHMUT ESEN
E. MÜLKİYE BAŞMÜFETTİŞİ