Selçuk Bayraktar’ın Tanıttığı Yeni Platformlar: Next Sosyal ve Next Mesajlaşma
Baykar Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Bayraktar, geçtiğimiz günlerde TEKNOFEST girişimcisi iki genç tarafından geliştirilen sosyal medya platformu Next Sosyal‘i kamuoyuna duyurdu. Başlangıçta TEKNOFEST katılımcılarının etkileşimi için tasarlanan uygulama, kısa sürede genel kullanıma açılarak “Türkiye’nin yerli sosyal medya uygulaması” olarak anılmaya başlandı.
Bayraktar’ın platformu “yerli ve yeni nesil sosyal medya platformu” ve “reklamsız, sansürsüz, yapay zeka destekli” olarak nitelendirmesi, bu algıyı güçlendirdi. Bayraktar, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’ye yazdığı mektupta, “Medeniyetimizin değerleriyle yeşerecek temiz ve güvenli bir dijital yuva oluşturmak için yola çıktık” ifadelerini kullandı. Next Sosyal’in ardından, WhatsApp alternatifi olarak konumlandırılan Next Mesajlaşma uygulaması da duyuruldu ve uygulama mağazalarında yerini aldı. İşte bu iki yeni platform hakkındaki tüm detaylar.
1. Next Sosyal Platformu Ne Kadar Yerli?
Çarşamba günü itibarıyla 455 bin aktif kullanıcıya ulaşan Next Sosyal, temel olarak Alman girişimci Eugen Rochko tarafından oluşturulan merkeziyetsiz ve açık kaynak kodlu sosyal medya platformu Mastodon üzerine inşa edilmiştir. Bu bilgi, uygulamanın web sürümünde “TEKNOFEST girişimcilerinin geliştirdiği açık kaynak Mastodon temelli sosyal medya platformudur” ifadesiyle açıkça belirtilmektedir.
Platformun Mastodon gibi bir sunucu (server) mantığıyla çalışması ve bir “@admin” tarafından yönetilmesi, bazı kullanıcılar tarafından eleştirildi. Eleştirilerin odağında, uygulamanın sıfırdan geliştirilmiş gibi tanıtılması yer alıyor.
Teknoloji stratejisti Füsun Sarp Nebil, “Bu durum bizde alışkanlık oldu: Bir şeyleri alıp ‘yerli ve milli’ diye pazarlama alışkanlığı. Hatırlarsanız, 2018’de dönemin başbakanı Binali Yıldırım, PTT Messenger ile Suriye’deki ordu merkezine bağlanmıştı. ‘Biz yaptık, ne kadar güvenli’ deniyordu. Ancak aslında Signal uygulamasının altyapısıydı,” diyor.
Sarp Nebil, 2017’de “yerli arama motoru” olarak tanıtılan Yaani’nin de arama sonuçlarını Microsoft Bing’den çektiğini hatırlatarak, bu tür pazarlama stratejilerinin kullanıcılar nezdinde güven kaybına yol açtığını belirtiyor.
2. Merkeziyetsiz Platform Mastodon Nasıl Çalışır?
Mastodon, kontrolün tek bir şirketin elinde olmadığı, merkeziyetsiz bir sosyal medya modelidir. X (Twitter) veya Meta gibi platformlar tek bir merkezden yönetilirken, Mastodon binlerce bağımsız sunucudan (server) oluşan bir ağ üzerinde çalışır. Her sunucu, kendi kurallarını belirleyen bir “sosyal medyacık” gibidir. Kullanıcılar farklı sunuculardaki kişilerle ActivityPub protokolü sayesinde etkileşime geçebilir, bu da farklı e-posta sağlayıcıları arasındaki iletişime benzer.
3. Next Sosyal ve Lisans Tartışmaları
Mastodon, açık kaynak kodlu olmasına rağmen kodlarını kullanan platformların da açık kaynaklı kalmasını şart koşan AGPLv3 lisansını kullanır. Bu lisansa göre, Mastodon kodu üzerinde yapılan değişikliklerin (arayüz, tema vb.) kaynak kodlarının da yayınlanması gerekir. Next Sosyal’in kaynak kodlarını henüz yayınlamamış olması, bir lisans ihlali tartışmasını başlattı. Bu tartışmalar üzerine Mastodon’un resmi X hesabı, Selçuk Bayraktar ile iletişime geçmek istediklerini belirten bir paylaşım yaptı. Next Sosyal ise uygulama bilgilerinde “Kaynak kodu topluluk için hazırlanıyor. Çok yakında…” ifadesine yer vererek kodların ileride yayınlanacağının sinyalini verdi.
4. Next Sosyal Hangi Verileri Topluyor?
Platformun aydınlatma metnine göre toplanabilecek veriler oldukça kapsamlı. İşte o verilerden bazıları:
- Kimlik ve Hesap Bilgileri: Ad, soyad, doğum tarihi, kullanıcı adı.
- İletişim Bilgileri: E-posta adresi, telefon numarası.
- Profil ve Etkileşim Verileri: Paylaşımlar, beğeniler, yorumlar.
- Cihaz ve Uygulama Bilgileri: IP adresi, cihaz modeli, işletim sistemi.
- Konum Verisi: GPS verileri, Wi-Fi bağlantıları (kullanıcı rızası ile).
- Özel Nitelikli Veriler: Sağlık verileri, dini inanç, cinsel yönelim gibi hassas bilgiler (yalnızca açık rıza ile ve özel durumlarda).
Avukat Yavuz Selim Dicle, özellikle özel nitelikli verilerin toplanma amacının ve rızanın nasıl alınacağının metinde net olmadığını belirtiyor.
Dicle, “‘Sağlık verileri, konum geçmişi, dini inanç vb. veriler açık rıza ile özel durumlarda işlenebilir’ diyor. Bu hangi açık rıza ve hangi özel durumlar? Temel veri işleme amaçlarına baktığımızda da mevzuata uygunluk yükümlülüğü kapsamında böyle veri işlenmesinin gerekeceğini sanmıyorum,” diyerek metindeki belirsizliklere dikkat çekiyor.
5. Veriler Üçüncü Taraflarla Paylaşılacak mı?
Aydınlatma metni, toplanan verilerin yasal zorunluluklar halinde devlet kurumlarıyla paylaşılabileceğini belirtiyor. Daha da önemlisi, kullanıcı rızası alınması koşuluyla verilerin Google ve Meta gibi reklam hizmeti veren üçüncü taraflarla paylaşılabileceği ifade ediliyor. Bu durum, platformun “reklamsız” olma vaadiyle çeliştiği yönünde eleştirilere neden oluyor.
6. Next Mesajlaşma: WhatsApp’a Alternatif mi?
Next Sosyal’den farklı olarak, Next Mesajlaşma uygulaması merkeziyetsiz ve açık kaynaklı bir iletişim protokolü olan matrix.org altyapısını kullanıyor. Uygulamanın temel vaatleri şunlardır:
- Güvenli ve bağımsız iletişim
- Konuşmaların nerede tutulacağını seçme hakkı
- Telefon numarası vermeden kullanım
- Reklamsız ve veri madenciliği olmayan bir ortam
- Uçtan uca şifreleme
Kullanıcılar, Matrix’in ana sunucusunu kullanabildikleri gibi kendi sunucularını da kurarak daha fazla kontrol sahibi olabiliyorlar.
Next Mesajlaşma’da Veri Mahremiyeti
Next Mesajlaşma, kullanıcıları doğrudan Matrix.org’un gizlilik politikasına yönlendiriyor. Bu politikaya göre, birebir sohbetlerde uçtan uca şifreleme varsayılan olarak açık. Bu sayede sunucu yöneticileri dahi mesaj içeriklerini göremiyor. Toplanan veriler arasında kullanıcı adı, IP adresi ve hangi odalara katıldığı gibi metaveriler bulunuyor. Matrix.org, bu verileri satmadığını ve reklam amacıyla paylaşmadığını taahhüt ediyor.