Türkiye Ekonomisinde Kooperatiflerin Rolü ve Önemi
Toplumsal kalkınmayı destekleyen ve ticari faaliyetlerin temelini oluşturan kooperatifler, Türkiye’nin üretim ve istihdamına ciddi katkılar sağlamaktadır. İnşaattan tarıma, ulaştırmadan perakende ticarete ve turizme kadar geniş bir yelpazede faaliyet gösteren bu yapılar, özellikle üretim planlaması ve pazarlama konularında kilit bir rol üstlenmektedir.
Kooperatiflere Devlet Desteği: KOOP-DES Programı
Türkiye’de 2020 yılından bu yana yürürlükte olan Kooperatiflerin Desteklenmesi Programı (KOOP-DES), kooperatiflerin ve üst kuruluşlarının gelişimini hedeflemektedir. Programın temel amaçları arasında, üretime ve istihdama katkı sağlayacak yatırım projelerini desteklemek, faaliyetlerde verimliliği ve etkinliği artırmak bulunmaktadır. KOOP-DES, bilhassa kadın kooperatiflerine sağladığı özel desteklerle öne çıkmaktadır.
Program kapsamında sağlanan destekler şunlardır:
- Makine veya ekipmanla ilgili mal alımları.
- Ortaklarının en az %90’ını kadınların oluşturduğu kooperatiflerin işleteceği yaşlı ve engelli bakım merkezleri, çocuk kulüpleri, kreş ve gündüz bakımevleri için demirbaş eşya alımları.
- Ürettikleri ürünlerin pazarlanması amacıyla sergi ve fuar katılımlarına yönelik hizmet alımları.
- Projeler kapsamında nitelikli personel istihdamı.
Haziran Ayı Kooperatif Verileri
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) verilerine göre, Haziran ayında 135 yeni kooperatif kurulurken, 83 kooperatif ise faaliyetlerini sonlandırdı.
Kurulan Kooperatiflerin Sektörel Dağılımı
Haziran ayında kurulan kooperatiflerde gayrimenkul sektörü 94 kuruluşla başı çekti. Diğer sektörler ise şu şekilde sıralandı:
- İnşaat: 9
- Ulaştırma ve Depolama: 8
- Toptan ve Perakende Ticaret: 8
- İmalat: 7
- Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık: 7
- İdari ve Destekleme Hizmetleri: 1
- İnsan Sağlığı ve Sosyal Hizmetler: 1
Kapanan Kooperatiflerin Sektörel Dağılımı
Aynı ay içinde kapanan 83 kooperatifin 41’i gayrimenkul, 16’sı toptan ve perakende ticaret, 9’u ise tarım, ormancılık ve balıkçılık alanında faaliyet gösteriyordu.
Yılın İlk 6 Ayında Kooperatifleşme Rakamları
2024 yılının ilk yarısında Türkiye genelinde toplam 988 kooperatif kuruldu. Bu dönemde faaliyetini durduran kooperatif sayısı ise 415 olarak kaydedildi.
En Çok Kurulan Kooperatif Türleri
Ocak-Haziran döneminde kurulan kooperatifler arasında 649 adet ile konut yapı kooperatifleri ilk sırada yer aldı. Bu sektörü sırasıyla 171 işletme, 49 tarımsal kalkınma, 36 motorlu taşıyıcılar ve 34 turizm geliştirme kooperatifi izledi.