İş Dünyasından Kriz Çıkışı İçin ‘Kısa Çalışma Ödeneği’ Talebi
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, ekonomik sıkıntı yaşayan emek yoğun sektörler için yeni destek paketleri talep etti. Hisarcıklıoğlu, özellikle tekstil/hazır giyim, deri/ayakkabı ve mobilya gibi sektörlerin zor bir dönemden geçtiğini vurgulayarak, pandemi döneminde uygulanan kolaylaştırılmış kısa çalışma ödeneği sisteminin yeniden hayata geçirilmesi gerektiğini belirtti. Ancak bu öneri, çalışanların ücretlerinde düşüş ve sigorta primlerinde kesinti gibi potansiyel olumsuzlukları da beraberinde getiriyor.
Kısa Çalışma Uygulamasının Yasal Dayanağı ve Şartları
İşsizlik Sigortası Yasası’na göre bir işyerinde kısa çalışma uygulanabilmesi için belirli koşulların oluşması gerekmektedir. Bu koşullar şunlardır:
- Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz hali
- Genel salgın durumu
- İşyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması
- İşyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması gibi zorlayıcı sebepler
Ödemeler İşsizlik Sigortası Fonu’ndan Yapılıyor
Kısa çalışma döneminde işçinin ücreti işveren tarafından değil, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanır. Bu fon, sigortalının brüt kazancı üzerinden hesaplanan %2 işveren, %1 işçi ve %1 devlet payı ile finanse edilir ve işçilerin işsizlik ödenekleri de bu fondan ödenir.
Bir işçinin kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilmesi için ise şu şartlar aranır:
- Kısa çalışma başlangıcından önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak.
- Son üç yıl içinde en az 450 gün sigortalı çalışarak işsizlik sigortası primi ödemiş olmak.
Çalışanlar İçin Potansiyel Dezavantajlar Neler?
1. Ücretlerde Yaşanacak Düşüş
Kısa çalışma ödeneği, işçinin normal maaşından daha düşüktür. Günlük ödenek, sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları baz alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ı kadardır. Ayrıca, bu tutar, 16 yaşından büyük işçiler için geçerli olan aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini aşamaz ve ödenekten damga vergisi kesintisi yapılır.
2. Gelecekteki İşsizlik Ödeneğini Etkiliyor
Kısa çalışma ödeneği olarak alınan süreler, işçinin gelecekteki işsizlik ödeneği hakkından düşülür. Yani, çalışan daha sonra işsiz kalırsa, kısa çalışma yaptığı süre kadar daha az işsizlik maaşı alabilir.
3. Emeklilik Primleri Askıya Alınıyor
Kısa çalışma süresince işçinin sadece genel sağlık sigortası (GSS) primleri ödenir ve sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam eder. Ancak, emekliliğe etki eden uzun vadeli sigorta kolları (malullük, yaşlılık, ölüm) primleri yatırılmaz. Bu durum, çalışanın emeklilik için gereken prim gün sayısını olumsuz etkiler.