Yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaşmasıyla birlikte ortaya çıkan en büyük zorluklardan biri, üretilen enerjinin uzun süreler boyunca verimli bir şekilde depolanmasıdır. ABD merkezli Quidnet şirketinin geliştirdiği Jeokimyasal Enerji Depolama (GES) sistemi, bu soruna yenilikçi bir çözüm sunarak Dünya’yı adeta dev bir bataryaya dönüştürmeyi hedefliyor. Bu teknoloji, enerjiyi aylarca güvenle saklayarak elektrik şebekelerinin istikrarını artırma potansiyeli taşıyor.
Güneş ve rüzgar gibi kaynaklardan elde edilen enerjinin depolanmasında kısa vadeli çözümler için lityum-iyon bataryalar kullanılsa da, bu bataryalar yalnızca günlük dalgalanmaları karşılayabiliyor. Mevsimsel enerji ihtiyaçları için ise çok daha kalıcı ve büyük ölçekli depolama sistemleri gerekiyor.
Yerin Derinliklerinde Enerji Depolama Nasıl Çalışıyor?
Geleneksel olarak uzun vadeli enerji depolamada en bilinen yöntem, pompajlı hidroelektrik sistemleriydi. Bu yöntemde su, yüksek bir seviyeye pompalanır ve enerji gerektiğinde türbinlerden geçirilerek elektrik üretilir. Ancak bu sistemler yüksek maliyetli olmaları, fazla su tüketmeleri ve yalnızca belirli coğrafi koşullarda kurulabilmeleri nedeniyle sınırlı bir kullanım alanına sahiptir.
Quidnet’in geliştirdiği GES teknolojisi ise bu süreci tersine çevirerek daha verimli bir alternatif sunuyor. Sistem şu şekilde çalışıyor:
- Enerji fazlası olduğunda, su yerin derinliklerindeki geçirimsiz kaya katmanları arasına yüksek basınçla pompalanır.
- Bu basınçlı su, potansiyel enerji olarak depolanır.
- Enerjiye ihtiyaç duyulduğunda, suyun basıncı serbest bırakılır.
- Yukarı doğru hızla akan su, bir türbini döndürerek elektrik enerjisi üretir.
Bu sistem, kapalı devre bir yapıda çalıştığı için su sürekli olarak yeniden kullanılır. Bu sayede geleneksel hidroelektrik sistemlerine kıyasla çok daha az su tüketimiyle çalışır.
İlk Başarılı Testler ve Yatırımlar
Quidnet, geliştirdiği bu devrimci teknoloji için önemli destekler aldı. Şirket, 2019 yılında ABD Enerji Bakanlığı’ndan GES teknolojisinin geliştirilmesi için hibe kazandı. 2024 yılında ise enerji sektörünün önemli oyuncularından Hunt Energy Network‘ten 10 milyon dolarlık stratejik bir yatırım alarak projesini bir adım öteye taşıdı. Quidnet, petrol ve doğalgaz sektöründeki mevcut altyapı ve bilgi birikimini bu yeni sisteme başarıyla entegre etti.
Şirket, Şubat 2025’te teknolojinin megavat-saat ölçeğinde başarılı bir şekilde test edildiğini duyurdu. Bundan dört ay sonra yapılan açıklamada ise depolanan enerjinin 6 ay boyunca kayıpsız bir şekilde korunduğu belirtildi. Bu, uzun vadeli enerji depolama alanında büyük bir başarı olarak kabul ediliyor.
Verimlilik Oranları ve Gelecek Planları
GES sisteminin mevcut verimlilik oranı yaklaşık %50 seviyesinde olup, hedeflenen oran ise %65’tir. Bu oran lityum-iyon bataryaların verimliliğinden daha düşük olsa da, uzun vadeli depolama sistemleri için ticari olarak kabul edilebilir bir seviyedir.
Quidnet CEO’su Joe Zhou, “GES teknolojisi, kısa vadeli değil, aylar süren uzun vadeli enerji yönetimi için tasarlandı. Bu nedenle mevcut verimlilik oranları, projenin ticari başarısı için yeterlidir.” şeklinde konuştu.
Quidnet, teknolojisini ticarileştirmek adına ilk adımı atmaya hazırlanıyor. Şirket, önümüzdeki yıl Teksas’ta bir kamu hizmeti kuruluşu ile ilk ticari GES projesini hayata geçirmeyi planlıyor.