Cuma Namazı İçin Gerekli Cemaat Sayısı Nedir?
Cuma namazının geçerli olabilmesi için cemaatle kılınması gerektiği konusunda İslam alimleri arasında tam bir görüş birliği bulunmaktadır. Ancak, namazın sahih kabul edilmesi için gereken asgari cemaat sayısı konusunda fıkıh mezhepleri arasında farklı yaklaşımlar mevcuttur. Bu farklılıklar, mezheplerin dayandığı delillere ve yorumlamalara göre şekillenmiştir.
Hanefi Mezhebine Göre Cuma Namazı İçin Kaç Kişi Gerekir?
Hanefi mezhebinde cemaat sayısı konusunda farklı görüşler öne çıkmaktadır. İmam Ebu Hanife‘ye göre, Cuma namazının kılınabilmesi için imamın haricinde en az üç kişinin daha bulunması şarttır. Mezhebin diğer önemli imamları olan İmam Ebu Yusuf ve İmam Muhammed‘e göre ise imam dışında en az iki kişinin varlığı yeterlidir (İbnü’l-Hümâm, Fethü’l-kadîr, 2/60).
Şâfiî ve Hanbelî Mezheplerinin Yaklaşımı
İmam Şâfiî‘nin yeni görüşü (kavli cedîd) uyarınca, Cuma namazının sahih olması için kırk kişinin bulunması gerekmektedir. Ancak İmam Şâfiî’nin eski görüşünde (kavli kadim) imam dahil üç kişinin yeterli olduğu belirtilmiştir. Hanbelî mezhebi de Cuma namazı için en az kırk kişilik bir cemaatin şart olduğunu kabul eder (Nevevi, el-Mecmu’, 4/502; Zekeriya el-Ensârî, el-Gurer, 2/8; İbn Kudâme, el-Muğnî, 2/242).
Mâlikî Mezhebinde Cemaat Şartı
Mâlikî mezhebine göre ise Cuma namazının kılınabilmesi için cemaatin en az on iki kişiden oluşması gerekmektedir (Haraşi, Şerhu Muhtasar, 2/76-77).
Tarihten Örnekler ve Uygulamalar
Tarihi kaynaklar, farklı sayılarda cemaatle Cuma namazı kılındığını göstermektedir. Örneğin, Hz. Peygamber’in (s.a.s.) Medine’ye hicretinden önce Nakîu’l-Hadamat’ta kılınan ilk Cuma namazında kırk kişinin hazır bulunduğu rivayet edilir (İbn Mâce, İkâmetu’s-Salavât, 78 [1082]). Buna karşın, daha az kişiyle de Cuma namazının kılındığına dair örnekler vardır. Nitekim Hz. Peygamber’in emriyle Mus’ab b. Umeyr, Medine’de 12 kişiye Cuma namazı kıldırmıştır (Beyhakî, es-Sünenü’l-kübrâ, 3/255 [5617]).