Tarihi milattan önce 5.500’lere uzanan ve Anadolu’nun en büyük metropollerinden biri olan Laodikya antik kentinde, 22 yıldır devam eden arkeolojik çalışmalar sonucunda 2050 yıllık meclis binası gün yüzüne çıkarıldı. Bu keşif, kentin yönetim yapısına dair önemli ipuçları sunuyor.
Yıllar süren titiz kazı ve restorasyon çalışmalarıyla daha önce de birçok önemli eser keşfedilmişti. Bunlar arasında:
- Freskli traverten bloklar
- Roma İmparatoru Marcus Ulpius Nerva Traianus‘un 3 metre uzunluğundaki heykeli
- Traian çeşmesi
- Rahip başı heykeli
- Skylla grubu heykelleri
Bu yılki çalışmalarda ise kentin “yönetim kalbi” olarak tanımlanan meclis binası üzerinde yoğunlaşıldı ve yapı bütünüyle ortaya çıkarıldı.
“Böyle Bir Mimari Tarzla İlk Kez Karşılaşıyoruz”
Kazı Heyeti Başkanı Prof. Dr. Celal Şimşek, Laodikya’nın antik dönemde önemli bir idari merkez olduğunu ve 7 ila 10 kente bakan bir yargı merkezi olarak hizmet verdiğini belirtti.
“Meclis binasında kazıya başladığımızda çevre duvarlarının beş köşeli, önle birlikte de altıgen bir yapıya sahip olduğunu gördük. Böyle bir mimari tarzla ilk kez karşılaşıyoruz.”
Prof. Dr. Şimşek, yapının alt ve üst oturma basamaklarının ortaya çıkarıldığını ve alt bölümün tamamen sağlam olduğunu ifade etti. Bu basamaklarda dönemin meclis başkanı ve üyelerinin isimlerinin yer alması, o dönemde görev yapan kişilerin kimliklerinin belirlenmesini sağladı.
Meclis Üyeleri ve Binanın Kapasitesi
Yapılan incelemelerde meclis üyelerinin yaşlılar, gençler ve halktan oluştuğu tespit edildi. Binada alt bölümde 8, üst bölümde ise 9 olmak üzere toplam 17 oturma sırası bulunuyor. Bu sıraların ebatlarına göre, meclisin yaklaşık 600-800 üyeden oluştuğu tahmin ediliyor.
Binanın İmparator Augustus döneminde, yani M.Ö. 1. yüzyılın ortalarından sonra inşa edildiği ve kentin terk edildiği M.S. 7. yüzyıla kadar kullanıldığı biliniyor. M.S. 129 yılında İmparator Hadrian’ın ziyareti sonrası yapıda geniş çaplı bir revizyon gerçekleştirildiği de mimari bloklardan anlaşılıyor.
Dönemin Yöneticisine Ait Heykel Bulundu
Kazılar sırasında bulunan oturur pozisyondaki bir heykelin, o dönemde görev yapan bir idareci, baş yargıç veya yöneticiye ait olduğu düşünülüyor. Prof. Dr. Şimşek, konuyla ilgili şu bilgileri verdi:
“Milattan sonra 2. yüzyıla ait bu heykelin üzerine yerleştirilen başı ise 400’lü yıllara tarihlendiriyoruz. Bu durum, yargılama sistemi devam ederken değişen başkanların veya yargıçların portrelerinin heykele yeniden eklendiğini gösteriyor. Bu yönüyle de bu buluntu ilk ve tektir.”
750 Yıl Kesintisiz Kullanılan Yönetim Merkezi
Kazı çalışmalarının tamamlanmak üzere olduğu meclis binası, yaklaşık 2050 yıllık bir geçmişe sahip. Prof. Dr. Şimşek, “Bu yapının milattan sonra 7. yüzyıla kadar kullanıldığını düşünürseniz, yaklaşık 750 yıl kesintisiz olarak Laodikya’da hem idari hem yönetim hem de yargılamaya hizmet etmiş çok önemli bir yapı” diyerek keşfin önemini vurguladı.
Meclis binasının hemen önünde siyasi bir agora, iki yanında arşiv salonları, güneyinde ise Anadolu’nun en büyük hamam komplekslerinden biri ve en büyük stadyumu yer alıyor. Bu konum, binanın imparatorluk döneminde Laodikya’nın ‘yönetim kalbi’ olduğunu bir kez daha kanıtlıyor.