Diyarbakır’da Mezar Kazısı Sırasında Tarihi Keşif
Diyarbakır’ın Ergani ilçesine bağlı kırsal Özbilek Mahallesi’nde, 8 Mart’ta vefat eden bir vatandaşın defin işlemleri sırasında tesadüfen ortaya çıkan mozaik, bölge tarihine ışık tutuyor. İş makinesiyle yapılan mezar kazısında fark edilen tarihi eser için Diyarbakır Müze Müdürlüğü tarafından 11 Mart’ta derhal bir kurtarma çalışması başlatıldı.
Geç Roma Dönemine Ait Eşsiz Mozaik Gün Yüzüne Çıkarıldı
Yürütülen titiz kurtarma kazıları sonucunda, Geç Roma-Erken Bizans dönemine ait olduğu değerlendirilen yaklaşık 35 metrekarelik bir mozaik taban gün ışığına kavuşturuldu. Yapılan ilk incelemelerde, mozaiğin üzerinde hem haç motifi barındıran bir “Davut Yıldızı” sembolü hem de Eski Grekçe (Yunanca) ile yazılmış altı satırlık bir metin tespit edildi.
Çalışmaların tamamlanmasının ardından, Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, bu değerli mozaiğin yerinde korunması yönünde karar aldı. Eser, özel bir branda ile örtülerek koruma altına alındı.
“En Dikkat Çekici Unsur Davud Yıldızı İçindeki Haç Motifi”
Diyarbakır Müzesi Müdür Vekili Müjdat Gizligöl, müzenin 1934’ten bu yana 50’den fazla kurtarma kazısı gerçekleştirdiğini belirterek, Özbilek Mahallesi’ndeki keşfin önemini vurguladı.
“Mezarlıkta defin için kazı yapıldığı sırada mozaiğe denk gelindiği ihbarı üzerine bölgeye gittik. Buluntunun Roma Dönemi’ne ait bir mozaik olduğu anlaşıldı. Gerekli izinlerin alınmasının ardından arkeolog, sanat tarihçisi, restoratör ve işçilerle yaklaşık üç hafta süren bir kurtarma kazısı yürüttük.”
Gizligöl, iki farklı bölümden oluşan mozaiğin yaklaşık yüzde 70’inin korunduğunu, yüzde 30’luk bir kısmının ise zamanla tahrip olduğunu belirtti. Mozaiğin detayları hakkında şu bilgileri paylaştı:
- Birinci Bölüm: Ortada sekizgen bir ana figür ve çevresinde eşkenar dörtgenlerden oluşan geometrik desenler bulunuyor.
- Motifler: Figürün doğusunda büyük bir haç motifi, batısında ise sarı, kahverengi ve beyaz tonlarda çeşitli motifler yer alıyor.
- Yazıtlar: Güneybatıda damla motifleri ve dikdörtgen bir friz içine yerleştirilmiş Grekçe yazıtlar tespit edildi.
Roma’nın Bölgedeki Varlığına Dair Bilgileri Güncelliyor
Gizligöl, altı satırlık Grekçe yazıtın büyük kısmının tahrip olmasına rağmen okuma çalışmalarının sürdüğünü ifade etti.
“En dikkat çekici unsur Davud Yıldızı içindeki haç motifi ve altı satırlık Grekçe yazıt. Bu mozaik bize, Roma İmparatorluğu’nun Fırat’ın doğusuna çok fazla geçmediği yönündeki genel kanının aksine, bu bölgede uzun süreli faaliyetlerde bulunduğunu ve kalıcı eserler bıraktığını göstermekte.”
Bu buluntunun, Çınar ilçesindeki Özgider Mahallesi’nde bulunan mozaikten sonra Diyarbakır’da yerinde keşfedilen ikinci mozaik olması bakımından da büyük önem taşıdığını ekledi.
Gelecek Nesillere Miras Bırakılacak
Kazı çalışmalarının tamamlanmasının ardından alanın toprakla kapatılarak korumaya alındığını belirten Gizligöl, “Bu alanı gelecek nesillere miras bırakmak istiyoruz. Burası büyük bir antik kent ve gelecekte daha kapsamlı bilimsel kazılarla yeni mozaiklere ulaşılabileceğini düşünüyoruz,” dedi. Ancak alanın halen mezarlık olarak kullanılması nedeniyle, defin işlemlerinin durdurulup yeni bir mezarlık tahsis edilmesi gerektiğini vurguladı. Keşfedilen mozaiklerin, antik dönemde bir çay kenarına kurulmuş bir Roma köyündeki villalara ait olabileceği düşünülüyor.
