Diyarbakır’da Mezar Kazısı Sırasında Tesadüfi Keşif
Diyarbakır’ın kırsal Özbilek Mahallesi‘nde, 8 Mart’ta vefat eden bir vatandaşın defin işlemleri için iş makinesiyle yapılan mezar kazısı sırasında tarihi bir mozaik bulundu. Olayın ardından Diyarbakır Müze Müdürlüğü, 11 Mart’ta bölgede derhal bir kurtarma çalışması başlattı.
Geç Roma-Erken Bizans Dönemine Ait Eşsiz Mozaik
Yürütülen titiz kurtarma kazıları sonucunda, Geç Roma-Erken Bizans dönemine ait olduğu değerlendirilen 35 metrekarelik etkileyici bir mozaik taban gün ışığına çıkarıldı. Mozaik üzerinde yapılan ilk incelemelerde, içerisinde bir haç motifi barındıran “Davud Yıldızı” sembolü ile eski Grekçe (Yunanca) yazılmış altı satırlık bir metin tespit edildi.
Çalışmaların tamamlanmasının ardından Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, tarihi eserin yerinde korunmasına karar verdi. Mozaik, özel bir branda ile kapatılarak koruma altına alındı.
Müze Müdür Vekili: “En Dikkat Çekici Unsur Davud Yıldızı İçindeki Haç”
Diyarbakır Müzesi Müdür Vekili Müjdat Gizligöl, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Diyarbakır Müzesi’nin 1934’ten bu yana 50’den fazla kurtarma kazısı gerçekleştirdiğini belirtti. Gizligöl, Özbilek Mahallesi’ndeki keşfin bu önemli çalışmalardan biri olduğunu vurguladı.
“Mezarlıkta defin için kazı yapıldığı sırada mozaiğe denk gelindiği ihbarı üzerine bölgeye gittik. Buluntunun Roma Dönemi’ne ait bir mozaik olduğu anlaşıldı. Gerekli izinlerin alınmasının ardından arkeolog, sanat tarihçisi, restoratör ve işçilerle yaklaşık üç hafta süren bir kurtarma kazısı yürüttük.”
Mozaiğin Yapısı ve Motifleri
Gizligöl, kazıda iki farklı bölümden oluşan ve motifleri birbirinden ayrılan 35 metrekarelik mozaiği ortaya çıkardıklarını ifade etti. Mozaiğin yaklaşık %70’inin korunmuş durumda olduğunu, %30’luk kısmının ise günümüze ulaşamadığını belirtti. Gizligöl, mozaikteki desenleri şöyle detaylandırdı:
- Birinci Bölüm: Ortada sekizgen bir ana figür ve çevresinde eşkenar dörtgenlerden oluşan geometrik desenler bulunuyor.
- Motifler: Figürün doğusunda büyük bir haç motifi, batısında ise sarı, kahverengi ve beyaz tonlarda motifler yer alıyor. Güneybatıda damla motifleri ve dikdörtgen bir friz içine yerleştirilmiş Grekçe yazıtlar dikkat çekiyor.
“Bilinen Kanının Aksine Kalıcı Eserler Bırakılmış”
Gizligöl, altı satırlık Grekçe yazıtın büyük kısmının tahrip olduğunu ancak üzerindeki çalışmaların sürdüğünü belirtti.
“En dikkat çekici unsur Davud Yıldızı içindeki haç motifi ve altı satırlık Grekçe yazıt. Mozaik bize, Roma İmparatorluğu’nun Fırat’ın doğusuna çok fazla geçmediği yönündeki genel kanının aksine, bu bölgede uzun süreli faaliyetlerde bulunduğunu ve kalıcı eserler bıraktığını göstermekte. Bu, Diyarbakır’da yerinde bulunmuş ikinci mozaik olması bakımından ayrı bir öneme sahip.”
“Bu Alanı Gelecek Nesillere Miras Bırakmak İstiyoruz”
Kurtarma kazısının ardından koruma çalışmalarına geçildiğini aktaran Gizligöl, alanın tekrar toprakla kapatılarak muhafaza edildiğini söyledi. Bölgenin büyük bir antik kentin parçası olduğunu ve gelecekte daha kapsamlı kazılarla yeni mozaiklere ulaşılabileceğini düşündüklerini ekledi.
Ancak alanın halen mezarlık olarak kullanılması, gelecekteki bilimsel çalışmaları engelliyor. Gizligöl, “Burada defin yapılmaması için yeni bir mezarlık alanının tahsis edilmesi gerekiyor. Günümüzde akmasa da o dönemde bir çayın etrafında bir Roma köyü, muhtemelen villalar bulunuyordu. Bu mozaikler de o yapılardan birine ait.” diyerek sözlerini tamamladı.