Türkiye’nin Yolsuzluk Algı Endeksi’ndeki Yeri
Uluslararası Şeffaflık Örgütü (Transparency International) tarafından yayınlanan 2024 Yolsuzluk Algı Endeksi sonuçları, Türkiye’nin konumuna dair önemli veriler ortaya koydu. Rapora göre Türkiye, 34 puanla 180 ülke arasında 107’nci sırada yer aldı. 2013 yılından bu yana toplamda 16 puanlık bir düşüş yaşayan Türkiye, bu skorla Avrupa Birliği (AB) üyelik sürecindeki ülkeler arasında en düşük puanlardan birine sahip oldu.
Mahfi Eğilmez: “Ekonomiyi Düzeltmekle İş Bitmez”
Deneyimli ekonomist ve iktisatçı Mahfi Eğilmez, kişisel internet sitesinde kaleme aldığı yazısında Türkiye’nin sadece ekonomik göstergelerle değil, aynı zamanda yolsuzluk ve demokrasi gibi sosyal ve siyasal metriklerle de değerlendirilmesi gerektiğini belirtti. Eğilmez, Türkiye’nin küresel sistemdeki yerini analiz etmek için beş temel gösterge seçtiğini ifade etti:
- Cari Fiyatlarla Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH)
- Cari Fiyatlarla Kişi Başına Gelir
- Demokrasi Endeksi
- Hukukun Üstünlüğü Endeksi
- Yolsuzluk Algı Endeksi
GSYH Sıralamasında Küresel Değişimler ve Türkiye’nin Yeri
Eğilmez’in analizine göre, GSYH’si en yüksek 20 ülkenin sıralamasında dikkat çeken bazı gelişmeler yaşandı:
- Almanya, uzun yıllardır üçüncü sırada yer alan Japonya’yı geride bırakarak üçüncülüğe yükseldi. Bu durumun arkasında Japonya’nın 1990’lardan beri devam eden ekonomik durgunluğu ve yaşlanan nüfusu yatıyor.
- İngiltere, geçmişte Fransa ile sıkı bir rekabet içindeyken son dönemde arayı açarak öne geçti.
- Türkiye, GSYH büyüklüğü açısından sıralamada 17’nci sırada yer alıyor ve bu konumunu uzun yıllardır koruyor. Eğilmez, 2025’te Endonezya’nın geçilmesi durumunda 16’ncı sıraya yükselinebileceğini öngörüyor.
Eğilmez, Türkiye’nin GSYH verilerini değerlendirirken şu önemli noktaya dikkat çekiyor: “Cari fiyatlarla GSYH, enflasyon arındırması yapılmadan hesaplanır. Bu durumda enflasyon ne kadar yüksek ve kur ne kadar düşükse GSYH de o kadar yüksek çıkar. Dolayısıyla bu tabloyu, Türkiye’nin enflasyonunun çok yüksek olduğunu ve dolar kurunu baskıladığını dikkate alarak değerlendirmek gerekir.”
Kişi Başına Gelirde Durum Farklı
GSYH sıralamasının aksine kişi başına gelir tablosu, ülkelerin refah seviyesi hakkında daha farklı bir tablo sunuyor. Eğilmez’in bu konudaki tespitleri şöyle:
- Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin, yüksek nüfusu nedeniyle kişi başına gelirde 72’nci sırada kalıyor.
- GSYH’de 20. sırada olan İsviçre ise düşük nüfusu sayesinde bu 20 ekonomi arasında kişi başına gelirde lider konumda bulunuyor.
- Türkiye ise kişi başına gelirde 70’inci sırada yer alıyor. Eğilmez, bu hesaplamada yüksek enflasyon ve baskılanmış kur etkisinin yanı sıra ülkedeki sığınmacıların hesaba dahil edilmediğinin altını çiziyor.
Sosyal ve Siyasal Göstergeler Alarm Veriyor
Eğilmez’in analizinin en çarpıcı kısmı, Türkiye’nin sosyal ve siyasal endekslerdeki performansını ortaya koyuyor. Hukukun üstünlüğü, demokrasi ve yolsuzluk algısı gibi göstergelerde Türkiye’nin ekonomik büyüklüğüyle uyumsuz bir performans sergilediği görülüyor.
Bu basit analiz bize ekonomiden daha çok demokrasimizi düzeltmekle, hukuku üstün kılmaya çalışmakla ve yolsuzlukları önlemeye çalışmakla uğraşmamız gerektiğini anlatıyor. Özellikle hukukun üstünlüğü endeksinde 142 ülke arasında 117’nci sırada olması durumun ciddiyetini net bir biçimde ortaya koyuyor.
Eğilmez’e göre, bu üç göstergede en iyi performansı gösteren ülkeler İsviçre, Almanya, Hollanda ve Kanada olurken, Türkiye bu alanlarda oldukça geride kalıyor. Bu durum, sürdürülebilir bir kalkınma için sadece ekonomik reformların yeterli olmayacağını, yapısal ve demokratik adımların atılmasının zorunlu olduğunu gösteriyor.
