Türkiye Dondurma Sektöründe Pandemi Sonrası Dönüşüm
Taste Atlas okurlarının Maraş dondurmasını “Dünyanın En İyi Soğuk Tatlısı” olarak seçmesi, dikkatleri Türkiye’deki dondurma sektörüne çekti. Pandemi döneminde ciddi bir daralma yaşayan sektör, üretim ve tüketim alışkanlıklarında önemli değişimlerle yeniden canlanıyor. 2021’de 335 milyon litre olan üretim, 2022’de 144 milyon litreye, 2023’te ise 141 milyon litreye kadar gerilemişti. 2024 itibarıyla üretim 204 milyon litreye yükselse de sektörde yeni bir trend hakim: yerli üreticiler, marka yatırımları yerine zincir marketler için özel markalı (private label) ürünler geliştirmeye odaklanıyor. Bu süreçte kişi başı tüketim de 1,4 litreden 2,4 litreye yükseldi. Ayrıca, dondurma bu yılın ilk yarısında süt ve süt ürünleri kategorisinde en çok ihraç edilen ürün oldu ve ihracat %12 artışla 40.1 milyon dolara ulaştı.
Sektörün Yeni Rotası: Özel Markalı Ürünler
Kechy Gurme Dondurma Genel Müdürü Türker Koç, Türkiye’de endüstriyel dondurma sektörünün temellerinin 1970’lerde atıldığını ve asıl büyümenin 1990’larda global markaların pazara girmesiyle yaşandığını belirtiyor. Koç, pandemiye kadar süren yoğun rekabet döneminin ardından sektör dinamiklerinin değiştiğini vurguluyor.
“Pandemi ile birlikte, pazar payında söz sahibi markalarda önemli değişiklikler yaşandığını gözlemliyoruz. Özellikle yerli üreticilerin marka yatırımlarından ziyade, zincir marketlere özel markalı üretim yaparak ilerlemeyi tercih ettikleri bir dönem yaşıyoruz. Bu durum, pazarda ciddi bir özel markalı ürün çeşitliliği ve miktarında artışı da beraberinde getirdi.”
Türker Koç, günümüzde sektörde dört ana oyuncu grubunun oluştuğunu belirtiyor:
- Endüstriyel ana markalar
- Özel markalı ürünler
- Premium ürünler
- Artizan dondurma üreticileri
Ayrıca Koç, tüketicilerin genel olarak “dondurma” olarak adlandırdığı ürünlerin aslında içeriklerine göre dondurma, sütlü buz ve meyveli buz olarak üçe ayrıldığını ekliyor.
Üretim Rakamları ve Gelecek Beklentileri
2005’ten 2021’e kadar istikrarlı bir büyüme göstererek 300 milyon litre seviyelerini aşan dondurma üretimi, pandemiyle birlikte sert bir düşüş yaşadı. 2022-2023 yıllarında 140 milyon litre seviyelerine gerileyen üretimin, 2024’te 200 milyon litrenin üzerine çıkması olumlu bir gelişme olsa da, rakamlar hala eski seviyelerin gerisinde. Koç, “Özel markalı ürün üretimlerinin etkisi ile sektörün hızla tekrar 350 ile 400 milyon litre seviyelerine geleceği öngörülüyor. Rekabetin daha da yoğunlaşacağını ve fark yaratmanın daha kritik hale geleceğini düşünüyorum,” diye ekliyor.
Sağlıklı Yaşam Trendi Tüketimi Artırıyor
TÜİK verilerine göre 2024’te kişi başı dondurma tüketimi yaklaşık 2,4 litre olarak hesaplanıyor. Bu rakam, sektörün en iyi dönemleri olan 2010-2021 arasındaki 3-4 litrelik ortalamanın altında. Avrupa’da kişi başı tüketimin 10 litre, Amerika’da ise 20 litre olduğunu belirten Koç, Türkiye’de ciddi bir pazar potansiyeli olduğuna dikkat çekiyor. Geleneksel olarak serinleme amacıyla tüketilen dondurma, değişen yaşam tarzları ve sağlıklı ürün arayışıyla birlikte artık bir tatlı alternatifi olarak da görülmeye başlandı.
Kechy’nin Premium Stratejisi ve İhracat Hedefleri
Dondurma tüketimini artıran faktörler arasında ürün çeşitliliği, soğuk zincir altyapısının gelişmesi ve perakende kanallarının ev tüketimine yönelik çözümleri bulunuyor. Kechy markasını premium segmentte konumlandırdıklarını belirten Koç, şunları söyledi: “Tüketici artık ne yediğine dikkat ediyor; lezzetin yanında içerik, kalite ve güven arıyor. Ürünlerimizde yüzde 100 keçi sütü kullanıyor ve yapay katkı maddelerinden uzak duruyoruz. Türkiye’de daha fazla noktada tüketiciyle buluşmanın yanı sıra yurt dışı taleplerine de doğru bir altyapı kurarak yanıt vermeyi amaçlıyoruz.”