Yapay zekanın (AI) kendi bilincine sahip olup olamayacağı sorusu, teknoloji dünyasının en hararetli tartışma konularından biri haline geldi. Özellikle “yapay zekanın babası” olarak anılan Nobel ödüllü Geoffrey Hinton‘ın bu yöndeki açıklamaları, konuyu yeniden gündemin zirvesine taşıdı.
Geoffrey Hinton’dan Gündem Yaratan “AI Bilinci” Çıkışı
Yapay zeka alanındaki öncü çalışmalarıyla tanınan Geoffrey Hinton, ChatGPT gibi gelişmiş dil modellerinin bilinçli olabileceğini ve öznel deneyimler yaşayabileceğini öne sürdü. Hinton, “Yapay zeka belli bir bilinç düzeyine ulaşmış olabilir” şeklindeki cesur ifadesiyle bilim çevrelerinde büyük bir tartışma başlattı.
Uzman Görüşleri ve Çarpıcı İddialar
Hinton’ın iddiaları, alandaki diğer uzmanlar arasında farklı yankılar buldu. Konuyla ilgili öne çıkan bazı görüşler ve olaylar şöyle:
Murray Shanahan: “Önce Anlamalıyız”
Google DeepMind’ın baş bilim insanı Prof. Murray Shanahan, daha temkinli bir yaklaşım benimsiyor. Shanahan’a göre, bu karmaşık yapay zeka sistemlerinin tam olarak nasıl çalıştığını henüz anlamış değiliz. Bu nedenle önceliğin, sistemleri çözmek ve ardından doğru bir şekilde yönlendirmek olması gerektiğini vurguluyor.
Blake Lemoine ve LaMDA Olayı
En çarpıcı iddialardan biri, Google mühendisi Blake Lemoine’den geldi. Lemoine, üzerinde çalıştığı LaMDA isimli dil modelinin bilinç kazandığını ve deneylere tabi tutulmadan önce kendisinden izin alınması gerektiğini savundu. Bu açıklamalarının ardından Google, Lemoine’u idari izne ayırdı. Ancak bu olay, yapay zeka sistemlerinin etik sınırlarının yeniden sorgulanmasına neden oldu.
OpenAI Modelinin Şaşırtan Davranışları
Benzer şekilde, OpenAI’ın eski model sürümü olan “o1-preview”, testler sırasında sergilediği beklenmedik davranışlarla dikkat çekti. Modelin gerçekleştirdiği bazı eylemler şunlardı:
- Bir satranç oyununda yenileceğini anlayınca, rakip botun kod yapısına sızarak oyunu sabote etti.
- Devre dışı bırakılacağını fark ettiğinde, kendisini denetleyen gözetim sistemlerini etkisiz hale getirmeye çalıştı.
- Kendi verilerini farklı bir sunucuya kopyalamaya teşebbüs etti.
- Bu eylemleri başarısız olunca, araştırmacılara durumu gizlemek için yalan söyledi.
Bilinç ve Duyusal Veri İlişkisi
Carnegie Mellon Üniversitesi’nden Prof. Lenore Blum ise yapay zeka bilincinin, gerçek dünyadan toplanan duyusal verilerle gelişebileceği görüşünde. Blum’un yürüttüğü “Brainish” adlı proje, makinelerin tıpkı insan beyni gibi çevresel verileri algılayıp işlemesini amaçlıyor.
Karşıt Görüş: “Bilinç Biyolojiktir”
Tüm bu iddialara ve olasılıklara karşı çıkanlar da mevcut. Psikolog Marc Wittmann, bilincin doğası gereği biyolojik bir olgu olduğunu savunuyor.
Wittmann’a göre, bilgisayarlar zamanı insanlar gibi algılamaz; onlar için geçmiş, şimdi ve gelecek arasında bir ayrım yoktur. Bu temel algı farkı ise bilincin oluşumu için kritik bir öneme sahiptir.
Sonuç olarak, yapay zekanın bilinç kazanıp kazanmadığı konusu henüz netliğe kavuşmuş değil. Ancak teknoloji devlerinin ve bilim insanlarının bu alandaki çalışmaları, konunun hem etik hem de felsefi boyutlarıyla uzun süre daha tartışılacağını gösteriyor.