Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “Merkezi Yönetim Bütçesinden Araştırma Geliştirme Faaliyetleri İçin Ayrılan Ödenek ve Harcamalar-2025” başlıklı bültenini kamuoyu ile paylaştı. Açıklanan verilere göre, Türkiye’nin inovasyon ve teknolojiye yaptığı yatırımlar dikkat çekici bir seviyeye ulaştı.
2024 Yılı AR-GE Harcamaları ve GSYH Payı
Yayımlanan rapora göre, 2024 yılında merkezi yönetim bütçesinden araştırma ve geliştirme (AR-GE) faaliyetleri için yapılan toplam harcama 178 milyar 580 milyon TL olarak gerçekleşti. Bu rakam, merkezi yönetim bütçesinin yüzde 1,51‘ine tekabül etmektedir. Aynı zamanda, bu harcamanın Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) içindeki payı ise yüzde 0,41 olarak hesaplandı.
Gelecek yıla yönelik projeksiyonlar da bültende yer aldı. 2025 yılı için AR-GE faaliyetlerine ayrılması öngörülen tahmini bütçe 236 milyar 262 milyon TL olarak belirlendi.
Harcama Dağılımında Üniversiteler Lider
Geçen yıl yapılan AR-GE harcamalarının dağılımı incelendiğinde, en büyük payın üniversitelere gittiği görüldü. Harcamaların yüzde 68,3‘lük kısmı, genel bilgi gelişimi amacıyla üniversitelere aktarıldı. Diğer önemli harcama kalemleri ise şu şekilde sıralandı:
- Endüstriyel üretim ve teknoloji: %9,3
- Genel bilgi gelişimi (diğer kaynaklardan finanse edilen): %5,2
- Tarım: %4,3
- Savunma: %4,0
2025 yılı tahminlerinde de benzer bir tablonun devam etmesi bekleniyor. En büyük payın yüzde 69,5 ile yine üniversitelere ayrılacağı öngörülürken, diğer alanlara ayrılacak payların oranları; endüstriyel üretim ve teknoloji için yüzde 7,9, genel bilgi gelişimi için yüzde 5,4, tarım için yüzde 4,8 ve savunma için yüzde 3,6 olarak tahmin edilmektedir.
Uluslararası AR-GE Programlarına Ayrılan Fonlar
Türkiye’nin uluslararası AR-GE iş birliklerine de önemli kaynak ayırdığı belirtildi. 2024 yılında uluslararası AR-GE programlarına toplam 1,03 milyar lira tahsis edildi. Bu fonların 461 milyon lirası uluslararası AR-GE faaliyetleri yürüten kuruluşlara, 367 milyon lirası ikili veya çok taraflı programlara ve 202 milyon lirası Avrupa çapındaki programlara yönlendirildi.
2025 yılı için bu alandaki bütçenin 1,17 milyar liraya yükseltilmesi planlanıyor. Yeni bütçe tahminine göre, 500 milyon liranın ikili veya çok taraflı programlara, 475 milyon liranın uluslararası AR-GE kuruluşlarına ve 198 milyon liranın ise Avrupa’daki programlara ayrılması hedefleniyor.