Rusya’nın son dönemde Ukrayna şehirlerine yönelik taarruzlarını yoğunlaştırarak savaşı tırmandıran hamleleri, ABD yönetiminde belirgin bir endişeye yol açtı. Uzun bir süredir Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yakın bir görüntü sergileyen ve Rusya-Ukrayna ihtilafını “24 saat içinde sonlandırabileceğini” iddia eden ABD Başkanı Donald Trump’ın bu duruma artık tahammülünün kalmadığı gözlemleniyor. Nitekim Trump, Putin’in eylemlerine karşı duyduğu rahatsızlığı giderek daha net bir şekilde dile getirerek pozisyonunu değiştiriyor ve Ukrayna’nın savunulması konusunda daha proaktif bir rol üstleneceğinin sinyallerini veriyor.
Trump, NBC News televizyonuna verdiği demeçte, Rusya konusunda yaşadığı hayal kırıklığını bir kez daha ifade etti. “Rusya beni hayal kırıklığına uğrattı. Ancak önümüzdeki birkaç hafta içinde ne gibi gelişmeler olacağını göreceğiz. Sanırım Pazartesi günü Rusya hakkında önemli bir duyuru yapacağız” şeklinde konuşan Trump, yapılacak açıklamanın içeriği hakkında bilgi vermekten kaçındı. ABD yönetiminin masasında, Rusya’ya yönelik yüzde 500 gümrük vergisi gibi opsiyonları da içeren yeni bir yaptırım paketi bulunuyor.
Trump’ın Ukrayna yanlısı bir pozisyona yönelmesinden ilham alan Avrupa da harekete geçti. Londra’da bir araya gelen İngiltere Başbakanı Keir Starmer ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un ortak başkanlığında, Roma’da gerçekleştirilen Ukrayna’nın Yeniden İnşası Konferansı katılımcılarını da içeren bir Gönüllüler Koalisyonu çevrim içi olarak toplandı. Liderler, NATO’nun deniz komuta merkezinde yaptıkları toplantıda, Ukrayna ile Rusya arasında sağlanabilecek bir ateşkesi takiben uygulanacak güvenlik planının hazır olduğunu ilan ettiler.
Toplantıda bir konuşma yapan Macron, planın detaylarını paylaştı: “İki savunma bakanımızın yürüttüğü çalışmalar, 30 ortak ülkeden bir koalisyon oluşturulmasını ve Ukrayna ordusunun yeniden yapılandırılmasına destek olmak amacıyla havada ve denizde devriye görevleri icra edilmesini kapsıyor.” Mevcut Fransız-İngiliz Müşterek Harekat Gücü olan CJEF’in kapasitesinin ciddi biçimde artırılacağını belirten Macron, “Bu ortak gücü tugay seviyesinden kolordu seviyesine yükseltiyoruz. Bu da 50 bin askere kadar çıkabilecek bir kapasite anlamına geliyor” dedi.
Macron, bu yeni yapılanmanın, ihtiyaç duyulduğunda “diğer Avrupalı ortakları da içine alabileceğini” ve “NATO komutasına verilebileceğini” sözlerine ekledi. Güvenlik planının icrasını yönetecek komuta-kontrol merkezinin başlangıçta Paris’te kurulacağını ifade eden Fransa Cumhurbaşkanı, bu merkezin halihazırda faal olduğunu ve Kiev ile koordinasyon içinde çalıştığını bildirdi. Emmanuel Macron, konuşmasında Avrupa’nın Ukrayna’nın güvenliğine olan taahhüdünü vurgulayarak, bu sürecin siyasi ve askeri unsurları birleştiren bütünsel bir strateji olduğunu belirtti.
Starmer ise bu sürecin sadece geçici bir güvenlik tedbiri olmadığını, kalıcı bir stratejik yapı kurma hedefini taşıdığını öne çıkardı. “Artık çabalarımızı barış hazırlığına odaklamalıyız. Putin’i müzakere masasına getirmek mecburiyetindeyiz. Bu eşgüdümlü baskı bir fark yaratacaktır” diye konuştu.
Trump, ülkesinin Ukrayna’ya silah sevkiyatlarını NATO üzerinden yapmak için ittifak ile bir anlaşmaya vardığını kamuoyuna duyurdu. ABD tarafından sağlanacak askeri teçhizatın önce NATO’ya verileceğini, ardından NATO’nun bu silahları Ukrayna’ya ileteceğini açıklayan Trump, süreci şu sözlerle anlattı: “Silahları NATO’ya gönderiyoruz ve NATO bu silahların parasını yüzde 100 oranında ödüyor. Silahlar aslında NATO’ya gitmiş oluyor. NATO da bu silahları Ukrayna’ya veriyor.” Trump, bu yöntemin Patriot hava savunma sistemleri için de kullanılacağını ima ederek, “Patriot sistemlerini NATO’ya göndereceğiz, sonrasında NATO bunların dağıtımını yapacak” dedi.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Türkiye’nin ev sahipliğinde 2 Haziran’da İstanbul’da yapılan görüşmelerde sağlanan mutabakatlar uygulandıktan sonra Rusya ile liderler seviyesinde müzakerelerin mümkün olabileceğini dile getirdi. “Rusya, Ukrayna’ya yönelik saldırılarını büyük ölçüde yoğunlaştırdı” diyen Zelenskiy, İstanbul’daki yüz yüze müzakerelerden esir takası haricinde şu ana dek somut bir sonuç alınamadığını kaydetti.
Zelenskiy, “Bizim ve müttefiklerimizin elindeki istihbarat, Rusya’nın bu savaşı uzatmaya devam etme niyetinde olduğunu gösteren tüm bilgilere sahip. Putin, gerçek bir ateşkes için sunulan tüm fırsatları geri çeviriyor. O, gerçek bir barış arayışında değil” ifadelerini kullandı.