Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Rusya-Ukrayna savaşını sonlandırmaya yönelik barış gayretleri çerçevesinde İstanbul’da yapılan görüşmelerin üçüncü turu için Rusya’nın masaya oturmaya hazır olduğunu bildirdiğini, Kiev yönetiminden ise bir cevap beklendiğini belirtti.
Bakan Fidan’ın gündeme dair bu açıklamaları, 6-7 Temmuz tarihlerinde Rio de Janeiro’da yapılan 17. BRICS Zirvesi’nin ardından geldi.
Konuşmasına Pençe-Kilit Harekatı bölgesinde bir mağarada yürütülen arama-tarama faaliyeti esnasında metan gazından etkilenerek şehit düşen 12 asker için Allah’tan rahmet dileyerek başlayan Fidan, ailelerine başsağlığı dileklerini iletti. Fidan, “Kahramanlarımızın ruhu şad olsun, onların bize emanet ettiği vatanı en iyi şekilde savunmaya devam edeceğiz.” şeklinde konuştu.
“BİZİM TECRÜBELERİMİZDEN YARARLANMAK İSTEYEN BİR ULUSLARARASI TOPLUM VAR”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı temsilen BRICS Zirvesi’ne katıldığını anımsatan Fidan, Türkiye’nin davetli ülkeler arasında yer aldığını kaydetti.
Türkiye’nin uluslararası arenadaki konumu sayesinde pek çok platformda sözünün dinlendiğini ve görüşlerine başvurulduğunu vurgulayan Fidan, “Bizim tecrübelerimizden, görüşlerimizden istifade etmek isteyen bir uluslararası toplum burada mevcut.” ifadelerini kullanarak Brezilya’nın ev sahipliğindeki Zirve’nin oldukça verimli geçtiğini ekledi.
Zirvede masaya yatırılan konulara da değinen Fidan, “Bu konuların en önemlileri arasında, uluslararası sistemdeki kusurların düzeltilmesi ve sistemin yeniden yapılandırılmasına yönelik gayretler yer alıyor.” diye belirtti.
“İSRAİL’E DESTEK VEREN ÜLKELERİN SAYISI SÖYLEMDE BİR ELİN PARMAKLARINI GEÇMİYOR”
BRICS bildirisinde İsrail’in saldırılarına yönelik eleştirilerin dikkat çekmesiyle ilgili bir soruya yanıt veren Fidan, şu ifadeleri kullandı:
“Gazze’deki soykırım zirveye ulaştığı andan itibaren, uluslararası sistemdeki İsrail’i destekleyen bazı aktörler bile, kendini İsrail’den beri tutmayı, uzakta tutmayı öncelediler. Zira soykırımcı İsrail ile yan yana durmak artık kimseye iyi bir imaj sağlamıyor.
Fakat, şu anda İsrail’i destekleyen ülkelerin sayısı retorikte bir elin parmakları kadar neredeyse. Bu politikaları eleştirmeyen Amerika, bunların başında geliyor. Ancak, uluslararası toplumun neredeyse tamamının retorik ve politik söylem olarak Gazze’deki olayları kınadığı, iki devletli çözümü desteklediği bir ortamda, hala somut bir netice alınamaması, sistemde tam da bizim ‘arıza’ olarak tanımladığımız konudur. Düzeltilmesi ve tartışılması gereken de budur.”
Fidan, bu konuya yönelik ciddi tespitlerin ve çalışmaların sürdüğünü ve mevcut ateşkes görüşmeleriyle ilgili taraflarla temasların devam ettiğini vurguladı.
“Hamas teklifini ve cevabını sunmadan önce onlarla birkaç kez görüştük, bu konudaki kendi görüşlerimizi ve Cumhurbaşkanımızın tavsiyelerini kendilerine aktardık.” diyen Fidan, şunları kaydetti:
“Bizim tavrımız her zaman ateşkesin, barışın ve insani yardımların derhal hayata geçirilmesi ve iki devletli çözüme barışçıl bir yol bulunması yönündedir. İsrail bu durumu giderek yayılan bir savaşa ve sistematik bir katliama, yani soykırıma çevirse de, meselenin diplomatik yollarla çözülmesi için diğer ortaklarımız ve müttefiklerimizle birlikte çalışarak elimizden gelen her şeyi yapmaya hazır olduğumuzu belirttik.”
“ATEŞKES UYGULANSIN, İNSANİ YARDIMLAR VAKİT KAYBETMEDEN BAŞLASIN”
Arabulucu ülkeleri biraz daha “iyimser” gördüğünü kaydeden Fidan, sabah erken saatlerde Katar Başbakanı ile görüşerek bir durum değerlendirmesi yaptıklarını aktardı.
Taraflar arasındaki müzakerelerin Doha’da devam ettiğini ifade eden Fidan, günlük olarak geri bildirimler alındığını ve konunun birkaç gün içinde netleşeceğine dikkat çekti.
Fidan, “Temennimiz, ateşkesin uygulanması, insani yardımların bir an önce başlaması ve bu soykırımın sona ermesidir.” dedi.
“MÜZAKERELERİN YENİDEN BAŞLAMASI VE NİTELİĞİ HUSUSUNDA BİR BELİRSİZLİK SÖZ KONUSU”
Zirve esnasında İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ile görüştüğünün hatırlatılması ve İran-İsrail ateşkesine ilişkin bir soru üzerine Fidan, “3 gün önce Hankendi’de Cumhurbaşkanımız Sayın Pezeşkiyan ile bir araya gelmişti, Sayın Erakçi de oradaydı.” cevabını verdi.
Fidan, Hankendi’de yürütülen müzakerelere dair Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bilgi verildiğini söyleyerek, zirve kapsamında Erakçi ile bir araya gelip ateşkesin son durumunu ve bundan sonraki sürecin nasıl şekilleneceğini ele aldıklarını ifade etti.
“Şu an itibarıyla ateşkes geçerliliğini sürdürüyor. Tarafların bu duruma uyduğunu gözlemliyoruz. Fakat bir sonraki adım olan nükleer müzakerelerin yeniden başlaması ve niteliği konusunda bir belirsizlik hakim.” ifadesini kullanan Fidan, 4 gün önce ABD Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff ile yaptığı görüşmede bu konunun ele alındığını aktardı.
Bu konuda ortaya konan bazı görüşler olduğuna işaret eden Fidan, ABD tarafının yaklaşımlarının İran tarafına iletildiğini belirtti.
Fidan, İran tarafının da bir takım anlaşılır görüşleri olduğunu söyleyerek, “Umuyoruz ki, müzakere yoluyla bu soruna en kısa zamanda diplomatik bir çözüm bulunur ve savaş daha fazla yayılmaz.” dedi.
“İSTANBUL BARIŞ GÖRÜŞMELERİ, EMSALSİZ SONUÇLAR DOĞURDU”
İstanbul Barış Müzakerelerinin muhtemel üçüncü turu hakkında da konuşan Fidan, İstanbul’un daha önce iki tura ev sahipliği yaptığını anımsattı.
Fidan, “Bu süreç, 4 yıllık savaşta bugüne dek görülmemiş sonuçlar getirdi. Bunların en önemlisi, rekor sayıda savaş esirinin takas edilmesine ve naaşlarının karşılıklı iadesine olanak tanımasıdır.” diyerek, bu durumun arabuluculuk diplomasisinin insanlık adına ne kadar verimli olabileceğinin bir örneği olduğunu vurguladı.
Her iki tarafın da söz konusu müzakerelerin organize edilmesinden memnun olduğunu gözlemlediğini belirten Fidan, “Kalıcı ya da geçici bir ateşkesin nasıl sağlanacağı, bunun bir liderler zirvesiyle mi olacağı yoksa mevcut müzakere heyetlerinin mi konuyu sonuca ulaştıracağı gibi modalitelere yönelik tartışmalar devam ediyor.” şeklinde konuştu.
Bakan Fidan, tarafların farklı yaklaşımları olduğunu dile getirerek, “Bizim onlara tavsiyemiz, masa etrafında buluşmaya devam ederseniz, başlangıç pozisyonlarınız farklı yöntemler ve daha yaratıcı çözümlerle bir orta noktada birleşebilir. Bu görüşümüzü her iki tarafa da iletiyoruz.” dedi.
LİDERLER ZİRVESİ GÜNDEMDE Mİ?
Olası bir liderler zirvesi hakkında Fidan, “Sayın (Rusya Devlet Başkanı Vladimir) Putin dahil olmak üzere herkes, mevcut muhataplarıyla bir araya gelme konusunda prensipte bir sorun görmüyor. Sayın Trump’ın, Putin’in ve (Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir) Zelenski’nin, Cumhurbaşkanımızın ev sahipliğinde toplanmasında prensip olarak bir engel yok.” diye konuştu.
Fidan, bilhassa Rus tarafının, görüşmeye katılmadan “önce bazı adımların atılması gerektiği fikrinde” olduğunu söyleyerek, bu nedenle müzakere heyetlerinin biraz daha çalışıp somut bir netice ortaya koyması gerektiğinin altını çizdi.
“Ruslar, 3. tur görüşmelere hazır olduklarını belirttiler. Şu anda Ukrayna tarafından gelecek cevabı bekliyoruz, onlarla da temaslarımız sürüyor.” diyen Fidan, diplomasi trafiğinin yavaşlamadan devam edeceğine işaret etti.
Fidan, BRICS gibi uluslararası platformların ikili temaslar için “olağanüstü” bir imkan sunduğunu vurguladı.