Bir Tawil’in Sırrı: Mısır ve Sudan Neden Bu Sahipsiz Toprağı İstemiyor?
Kuzey Afrika’nın kavurucu çöllerinde, Mısır ile Sudan arasında sıkışıp kalmış yaklaşık 2.060 kilometrekarelik bir alan olan Bir Tawil, dünya üzerinde resmi olarak hiçbir ülkeye ait olmayan nadir topraklardan biridir. Bu ilginç durum, iki komşu ülkenin de bu arazi üzerinde hak iddia etmemesinden kaynaklanmaktadır.
Bir Tawil Neden Sahipsiz Kaldı?
Bir Tawil’in “hiç kimsenin toprağı” olarak kalmasının arkasında, 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başında İngiliz yönetimi tarafından çizilen iki çelişkili sınır haritası yatmaktadır. Bu durum, karmaşık bir diplomatik açmaza yol açmıştır:
- 1899 Sınırı: Bu anlaşma, idari sınıra göre çizilmiş ve Bir Tawil‘i Mısır topraklarına dahil etmiştir.
- 1902 Sınırı: Siyasi sınıra göre yapılan bu ikinci düzenleme ise Bir Tawil‘i Sudan’a bırakırken, ekonomik ve stratejik olarak çok daha değerli olan Hala’ib Üçgeni‘ni Mısır’a vermiştir.
Her iki ülke de zengin kaynaklara sahip Hala’ib Üçgeni‘ni kendi toprağı olarak gördüğü için, kendilerine Bir Tawil’i veren haritayı reddetmektedir. Mısır 1899 sınırını, Sudan ise 1902 sınırını tanımaktadır. Bu nedenle Bir Tawil, yasal bir boşlukta kalarak sahipsiz kalmıştır.
Bu Topraklarda Ne Var?
Bir Tawil’in ülkeler tarafından istenmemesinin en büyük nedeni, ekonomik veya stratejik bir değer sunmamasıdır. Bölge, büyük ölçüde çorak çöllerden oluşmaktadır. Değerli maden yatakları, tarıma elverişli araziler veya önemli su kaynakları bulunmamaktadır. Bu coğrafi ve ekonomik elverişsizlik, onu uluslararası siyasette bir cazibe merkezi olmaktan çıkarmaktadır.
Bağımsızlık İlan Etme Girişimleri
Bir Tawil’in bu sahipsiz statüsü, tarih boyunca bazı maceraperestlerin ve hayalperestlerin dikkatini çekmiştir. Ancak bu girişimlerin hiçbiri uluslararası alanda tanınmamıştır:
- 2014 yılında bir Amerikalı, kızını “prenses” yapma vaadiyle bölgeye giderek “Kuzey Sudan Krallığı” adında bir mikro-ulus kurduğunu ilan etmiştir.
- İnternet üzerinde, Bir Tawil’de çeşitli “hayali devletler” kurmayı amaçlayan çok sayıda proje ve topluluk ortaya çıkmıştır.
Bu tür sembolik eylemler, Bir Tawil’in benzersiz durumunu vurgulasa da, bölgenin hukuki statüsünü değiştirmemiştir.
Uluslararası Hukukta Nadir Bir Örnek
Bir Tawil, yeryüzünde “Terra nullius” (hiç kimsenin toprağı) statüsünü koruyan sayılı bölgelerden biridir. Bu özelliğiyle, modern sınır anlaşmazlıkları, uluslararası hukuk ve devlet egemenliği gibi konularda akademik ve hukuki bir vaka incelemesi olarak öne çıkmaktadır.