İngiltere Ordusunda Dev Veri Sızıntısı: 100 Bin Afgan’ın Hayatı Tehlikede
İngiltere ordusuna bağlı bir askerin, Afgan vatandaşlarının isimlerini içeren bir listeyi yanlışlıkla hatalı alıcılara göndermesi sonucu yaklaşık 100 bin Afganistan vatandaşının hayatının riske atıldığı ortaya çıktı. The Times gazetesinin haberine göre, bu büyük güvenlik ihlalinin ardından İngiltere hükümeti, olayın üzerini örtmek ve sızıntının yayılmasını engellemek amacıyla 7 milyar sterlinlik devasa bir bütçeyi devreye soktu.
Skandalın Perde Arkası: Yanlış E-posta ve ‘Ölüm Listesi’ Tehdidi
Olay, Şubat 2022’de bir askerin İngiltere’ye sığınma başvurularını doğrulamak amacıyla bir veri setini e-posta ile gönderirken yaşandı. Ancak e-posta yanlış kişilere ulaştı. Bu veritabanı, 33 bin kayıt ve on binlerce Afgan vatandaşının ismini içeriyordu. Verilerin zamanla el değiştirmesiyle, listeyi ele geçiren bir kişi bunu Facebook’ta yayınlama tehdidinde bulundu. Bu durum, 2021’de ülkede kontrolü yeniden ele geçiren Taliban için listenin bir “ölüm listesi” haline gelebileceği endişesini doğurdu.
“Rubific Operasyonu”: Çok Gizli Örtbas Çabası
Sızıntının kamuoyuna yansımasını engellemek amacıyla “Rubific Operasyonu” adıyla çok gizli bir operasyon başlatıldı. Bu operasyon için halkın vergilerinden 7 milyar sterlin ayrıldı ve barış döneminde gerçekleştirilen en büyük gizli tahliye operasyonlarından biri de bu kapsamda yapıldı.
Hukuki Mücadele ve Hükümetin Adımları
Olayın kamuoyundan gizlenmesi için Eylül 2023’te bir “süper ihtiyati tedbir kararı” alındı. Ancak The Times gazetesinin öncülüğünde yürütülen iki yıllık hukuk mücadelesi sonucunda bu karar kaldırıldı. Buna rağmen, veritabanının içeriğine dair hassas bilgilerin yayınlanmasını engelleyen geçici bir tedbir kararı daha alındı. Hükümet, listenin Afgan vatandaşları için hâlâ bir risk teşkil ettiğini savundu.
Savunma Bakanı John Healey’nin talimatıyla yapılan bağımsız bir incelemede, Taliban’ın listedeki isimleri hedef alacağına dair ilk endişelerin azaldığı belirtildi. İncelemede ayrıca, ihtiyati tedbir kararının “veri setinin Taliban açısından değerini artırarak işleri daha da kötüleştirebileceği” sonucuna varıldı.
Sızıntının Ağır Bedeli: Mağdurlar ve Maliyet
Sızıntıdan etkilenen dünya çapında yaklaşık 900 kişi, İngiltere hükümetine karşı dava açmaya hazırlanıyor ve bu davanın maliyetinin en az 250 milyon sterlin olması bekleniyor. Habere göre, mağdurların büyük bir kısmına tehlikede oldukları bilgisi verilmedi ve bakanlar olayı örtbas etmeye çalıştı.
İngiltere Savunma Bakanlığı, Taliban’ın bu verilere erişmesi halinde 100 bin kadar Afgan’ın ölüm, işkence veya taciz riskiyle karşı karşıya kalacağını belirtti. Veriler arasında e-posta adresleri ve telefon numaraları gibi kritik bilgiler de bulunuyordu. Liste, en az bir kez yüksek bir meblağ karşılığında satılmıştı.
Tahliye Programları ve Güncel Durum
Maliye Bakanı Rachel Reeves’in Ekim 2024’te imzaladığı gizli plana göre, sızıntıdan etkilenen 25 bin kişinin 5 yıl içinde İngiltere’ye getirilmesi için 7 milyar sterlin harcanması öngörülüyordu. Bu sayı daha sonra 42 bin 500 kişiye çıkarıldı. Bugüne kadar sızdırılan listedeki 18 bin 500 Afgan vatandaşı İngiltere’ye getirilerek otellere ve askeri üslere yerleştirildi.
Son değerlendirmelerin ardından, “Afgan Müdahale Rotası” (ARR) adlı gizli plan rafa kaldırıldı. Ancak daha önce davet mektubu alan 5 bin 400 Afgan daha önümüzdeki haftalarda ülkeye getirilecek ve toplam sayı 23 bin 900’e ulaşacak. Diğer etkilenenler ise geride bırakılacak.
Programların Toplam Maliyeti
Savunma Bakanlığı’nın açıkladığı son rakamlara göre, üç farklı Afgan programının toplam maliyeti şu şekildedir:
- Toplam Öngörülen Maliyet: 6 milyar sterlin
- Harcanan Miktar: 2,7 milyar sterlin
- 6.900 Kişilik Özel Maliyet: Sadece sızıntıdan etkilenen 6.900 kişi için ihlalin maliyeti 850 milyon sterlin olarak hesaplandı.