Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından Salı günü yapılan bir duyuruda, Taliban’ın ruhani lideri Hibatullah Ahundzade ve Afganistan Yüksek Mahkemesi Başkanı Abdul Hakim Hakkani’nin, insanlığa karşı suç işledikleri iddiasıyla suçlandığı bildirildi. Söz konusu suçlamaların temelinde, bu liderlerin kadınlara yönelik sistematik baskıları emretme, teşvik etme veya yönetme eylemleri yer alıyor. Bu baskıcı politikaların, Taliban’ın Ağustos 2021’de yönetimi ele geçirmesinden bu yana devam ettiği vurgulandı.
UCM, zulmün yalnızca kadınlar ve kız çocuklarıyla sınırlı kalmadığını, Taliban’ın aynı zamanda cinsel yönelim veya toplumsal cinsiyet kimliği kendi ideolojisiyle uyuşmayan bireyleri de hedef aldığını belirtti. Mahkeme, ek olarak, siyasi nedenlerle “kız çocuklarının ve kadınların haklarını savunanlar olarak görülen” kişilerin de baskıya maruz kaldığını kaydetti.
Ağustos 2021’de Taliban’ın iktidarı devralmasının ardından, ülkedeki kızların ve kadınların temel hakları ciddi ölçüde ortadan kaldırıldı. Yayınlanan bir dizi ferman ve talimatla eğitim, özel yaşam, aile hayatı, seyahat etme, ifade, düşünce, vicdan ve din özgürlükleri gibi alanlarda ağır kısıtlamalar getirildi.
Kadın haklarına yönelik bu kısıtlamalar hem son derece kapsamlı hem de katı bir şekilde uygulandı. Getirilen yeni sözde ahlak kuralları arasında, kadınların kamusal alanda yüzlerini kapatma zorunluluğu ve yanlarında bir erkek “mahrem” refakatçi olmaksızın evden çıkmalarının veya yolculuk yapmalarının engellenmesi gibi uygulamalar bulunuyor.
Uluslararası Af Örgütü’nün raporlarına göre, bu kısıtlamaların bir sonucu olarak çocuk yaşta evlilik oranlarında belirgin bir tırmanış gözlemlendi. Aynı zamanda, şiddetten kaçmaya çalışan kadınların keyfi olarak tutuklanması gibi vakalarda da artış yaşandığı ifade edildi.
Taliban yönetimi, kadınların kamusal alandaki varlığını tamamen silmeyi hedefleyen adımlar attı ve bu doğrultuda seslerinin duyulmasını da yasakladı. Bu yasak, kadınları evlerinin dışında yüzlerini, vücutlarını ve seslerini gizlemeye mecbur bırakan daha geniş bir kurallar bütününün bir parçası olarak uygulanıyor.
Durumun ciddiyetini ortaya koyan bir gelişme olarak, Taliban lideri Ahundzade, Mart 2024’te yaptığı bir açıklamada kadınların taşlanarak infaz edilmesi cezasının yeniden uygulamaya konulacağını ilan etmişti.
Taliban, eğitim alanında kız çocuklarının ortaöğretime devam etmesini engellerken, istihdam alanında da kadınların kamu sektöründe çalışmalarını büyük ölçüde yasakladı.
Centre for Information Resilience bünyesindeki “Afghan Witness” projesinin bulgularına göre, cinsiyete dayalı hak ihlallerinden sadece kadınlar etkilenmedi. Erkekler ve erkek çocuklar da “İslam’a aykırı” olarak nitelendirilen kıyafetler giydikleri veya saç stillerine sahip oldukları gerekçesiyle dayak ve gözaltı gibi uygulamalara maruz kaldılar.