Serum Nedir ve Temel İşlevi Nedir?
Serum, halk arasında yaygın kanının aksine, hastalıkları tek başına iyileştiren sihirli bir ilaç değildir. Temel olarak, vücudun sıvı ve elektrolit dengesini düzenlemek amacıyla damar yoluyla verilen bir tuzlu su çözeltisidir. Hastanelerde sıklıkla kullanılan bu medikal sıvı, özellikle kan içerisindeki dengenin bozulduğu durumlarda hayati bir rol oynar.
Serumun en temel ve tek amacı, damarlardaki kanın sıvı-elektrolit dengesine destek olmaktır. Bu çözelti, vücudun normal fonksiyonlarını sürdürebilmesi için gerekli olan minerallerin ve suyun yerine konmasına yardımcı olur.
Serumun İçeriğinde Neler Bulunur?
En yaygın kullanılan serum türü, “izotonik salin” veya “fizyolojik salin” olarak adlandırılır. Bu çözeltinin içeriği, insan vücudu sıvılarıyla uyumlu olacak şekilde formüle edilmiştir. Standart bir serumun temel bileşenleri şunlardır:
- Tuz Oranı: %0.9
- Sodyum (Na): Litre başına 154 milimol
- Klor (Cl): Litre başına 154 milimol
- Su Oranı: %99.1
Bu bileşim, serumu esasen %99.1’i su olan dengeli bir tuzlu su çözeltisi yapar. Bu oranlar, hücrelerin normal işleyişini desteklemek için idealdir.
Serum Hangi Durumlarda Takılır?
İnsan vücudu, hücre içi ve hücre dışı sıvılardan oluşan karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu sıvıların içindeki su ve elektrolit adı verilen minerallerin dengesi, sağlık için kritik öneme sahiptir. Serum, bu dengenin bozulduğu durumlarda devreye girer. Başlıca kullanım durumları şunlardır:
- Vücutta aşırı sıvı ve elektrolit kaybı yaşandığında (örneğin, ishal, kusma veya aşırı terleme).
- Hastanın ağız yoluyla (GİS – gastro-intestinal sistem) besin veya ilaç alamadığı durumlarda.
- Cerrahi operasyonlar öncesinde, sırasında ve sonrasında hastanın sıvı ihtiyacını karşılamak ve ilaçları doğrudan damar yoluna vermek için.
Serum Nasıl Hazırlanır ve Uygulanır?
Hastanelerde kullanılan serumlar, genellikle steril şişeler veya torbalar içinde hazır halde bulunur. Doktorun kararına göre serum, hastaya tek başına verilebileceği gibi, içine gerekli ilaçlar eklenerek de uygulanabilir. Hazırlık sürecinde aseptik tekniğe (sterilizasyonun korunması) uyulması zorunludur. Serum setinin takılacağı bölüme kesinlikle elle temas edilmemelidir. Eğer seruma ilaç eklenecekse, bu işlem enjektör yardımıyla özel bölümden yapılır ve ilacın sıvı içinde homojen bir şekilde dağılması için torba hafifçe karıştırılır.
Ameliyatlarda Serumun Rolü Nedir?
Ameliyat öncesinde hastaya damar yolu açılarak bir kanül yerleştirilir ve bu yolla serum takılır. Bu uygulamanın birkaç önemli amacı vardır:
- Anestezik İlaçların Verilmesi: Ameliyat için gerekli olan anestezik ilaçlar bu damar yolu aracılığıyla hastaya güvenli bir şekilde verilir.
- Sıvı Dengesinin Korunması: Ameliyat öncesi ve sırasında hastanın sıvı ve elektrolit ihtiyacı kesintisiz olarak karşılanır.
- Acil Müdahale: Ameliyat esnasında yaşamsal bulgularda meydana gelebilecek ani değişikliklere karşı kullanılacak ilaçlar, serum aracılığıyla hızlıca vücuda verilir.
- Ameliyat Sonrası Bakım: Operasyon sonrasında hastanın ağızdan gıda alması mümkün olana kadar ağrı kesiciler, bulantı ve kusmayı önleyici ilaçlar serum yoluyla verilir.