Orkaların Gelişen Zekası ve Şaşırtıcı Yeni Davranışları
Dünyanın en kudretli deniz yırtıcılarından olan orka balinaları, son zamanlarda sergiledikleri karmaşık davranışlarla bilim dünyasını hayrete düşürüyor. Bu etkileyici canlıların, sadece güçleriyle değil, aynı zamanda gelişmiş zekaları ve sosyal öğrenme yetenekleriyle de evrimlerinde yeni bir sayfa açtığı gözlemleniyor.
Dev Avın Peşinde: Mavi Balina Avı
Bilim insanları için bir dönüm noktası, Mart 2019‘da Avustralya’nın güneybatı kıyılarında yaşandı. Tarihte ilk kez, bir grup orkanın organize bir saldırıyla gezegenin en büyük canlısı olan yetişkin bir mavi balinayı avladığı belgelendi. Yaklaşık bir saat süren bu avda, 12 orkadan oluşan bir sürü, mavi balinayı sistematik bir şekilde yorarak etkisiz hale getirdi. Bu olayın tek seferlik olmadığı, ilerleyen zamanlarda benzer vakaların tekrarlandığı rapor edildi.
Teknelere Yönelik Saldırılar ve Diğer Sıra Dışı Eylemler
Orkaların şaşırtıcı davranışları sadece avlanma ile sınırlı değil. Son yıllarda özellikle İspanya ve Portekiz açıklarında yaşayan küçük bir orka popülasyonu, teknelere yönelik saldırgan tutumlarıyla dikkat çekiyor. Bu orkalar, teknelere çarparak ciddi hasarlar veriyor, hatta bazı durumlarda batmalarına neden oluyor. Gözlemlenen diğer ilginç davranışlar arasında şunlar yer alıyor:
- Bebek pilot balinaları kaçırmaları
- Karaya vuran köpek balıklarının cesetlerinden karaciğerlerini cerrahi bir hassasiyetle çıkarmaları
Zekanın Kaynağı: Sosyal Öğrenme ve Gelişmiş Beyin Yapısı
Bu karmaşık davranışların temelinde, orkaların sosyal öğrenme kabiliyetleri yatıyor. Washington Üniversitesi’nden orka araştırmacısı Deborah Giles, bu konuya dikkat çekiyor.
Orkaların beyinlerinin hafıza ve duygularla ilgili bölümleri insanlardan bile daha gelişmiş durumda. Anatomi değişmese de öğrenme yetenekleri onları her geçen gün daha zeki hale getiriyor.
Genç orkaların, özellikle sürünün lideri olan tecrübeli dişilerden avlanma tekniklerini ve diğer davranışları gözlemleyerek öğrendiği ve bu bilginin nesilden nesile aktarıldığı belirtiliyor.
Zekanın Getirdiği Sosyal Değişimler
Artan zeka ve bireysel avlanma stratejileri, orka toplumlarında beklenmedik sosyal sonuçlar doğurabilir. Washington’daki Balina Araştırma Merkezi’nden davranış ekolojisti Michael Weiss, bu durumun sosyal bağları zayıflatabileceğini düşünüyor.
Büyük orka grupları artık daha az görülüyor çünkü av bulmak zorlaştıkça bireyler yalnızlaşıyor.
Bu durum, av kaynaklarının azalmasıyla birlikte orkaların daha küçük gruplar halinde hareket etmesine ve geleneksel sürü yapılarının zamanla çözülmesine yol açabileceği endişesini taşıyor.