Avrupa Birliği’nin Gelecek Vizyonu: 2 Trilyon Euro’luk Yeni Bütçe Teklifi
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, 2028–2034 dönemini kapsayacak olan ve toplam değeri 2 trilyon euro olarak belirlenen yeni Avrupa Birliği bütçe önerisini kamuoyuna sundu. Bu teklif, 2020 yazında onaylanan 1,21 trilyon euroluk mevcut bütçeye kıyasla dikkat çekici bir artış anlamına geliyor.
“Bu, Avrupa’nın hedefleriyle örtüşen yeni bir çağın bütçesi,” diyen von der Leyen, “Avrupa’nın karşılaştığı zorluklara yanıt veren, bağımsızlığımızı güçlendiren bir bütçe,” sözleriyle teklifin önemini vurguladı.
Yeni Bütçenin Üç Ana Sütunu
Yeni dönem bütçesi, üç temel öncelik etrafında şekillendirilmiştir. Bu yapı, Birliğin gelecekteki stratejik hedeflerini yansıtmaktadır.
- 865 milyar euro: Tarım, balıkçılık, uyum ve sosyal politikalar gibi geleneksel alanlar için ayrılmıştır.
- 410 milyar euro: Rekabetçilik, araştırma ve inovasyonun desteklenmesi hedeflenmektedir.
- 200 milyar euro: Dış politika harcamaları için ayrılmış olup, bu kalemin 100 milyar euroluk önemli bir kısmı Ukrayna’ya destek için tahsis edilmiştir.
Bütçenin finansmanı büyük ölçüde üye ülkelerin doğrudan katkılarıyla sağlanacak. Bununla birlikte Komisyon, Brüksel’in kendi gelir kaynaklarını artırmak amacıyla elektrikli atık, tütün ve şirket kârlarına yönelik AB çapında yeni vergiler getirilmesini önerdi.
Hukukun Üstünlüğü Şartı
Teklif edilen tüm harcamaların temel bir koşulu bulunuyor: hukukun üstünlüğü ilkesine tam uyum. Bu madde, özellikle Macaristan gibi bazı ülkelerde gözlemlenen demokratik gerilemelere karşı bir önlem olarak öne çıkıyor.
“Hukukun üstünlüğü olmazsa olmaz,” diyen von der Leyen, “Sorumlu harcama ve tam hesap verilebilirlik sağlayacağız,” diyerek bu konudaki kararlılığı belirtti.
Zorlu Siyasi Pazarlık Süreci Başlıyor
Bu önerinin açıklanmasıyla birlikte, üye devletler ve Avrupa Parlamentosu arasında uzun ve çetin geçmesi beklenen siyasi müzakere süreci de resmen başlamış oldu. Her üye ülke, kendi ulusal öncelikleri doğrultusunda bütçeden en yüksek payı almak için mücadele edecektir. Von der Leyen’in teklifi; COVID-19 pandemisi, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, enerji krizleri, Çin ile rekabet, yüksek enflasyon ve doğal afetler gibi bir dizi krizin yaşandığı ilk başkanlık döneminin tecrübeleriyle şekillendi.
Bütçedeki Yapısal Değişiklikler ve Tepkiler
Yeni bütçe yapısında, daha önce ayrı kalemler olan Ortak Tarım Politikası (CAP) ve uyum fonlarının “Ulusal ve Bölgesel Ortaklıklar” başlığı altında birleştirilmesi dikkat çekiyor. Ancak bu birleşme, her iki kalemde de önemli kesintileri beraberinde getiriyor. Bu durum, tarım sektörüne bağımlı güney ülkeleri ile kalkınma fonlarına ihtiyaç duyan doğu ülkelerinden tepki toplarken; iklim, savunma, teknoloji ve araştırmaya öncelik verilmesini talep eden batı ve kuzey ülkeleri tarafından olumlu karşılanabilir.
Rekabetçilik ve Ukrayna İçin Stratejik Fonlar
Bütçedeki bir diğer önemli yenilik, 410 milyar euro tutarındaki Avrupa Rekabetçilik Fonu‘dur. Bu fon, kamu kaynaklarının kaldıraç etkisiyle özel sektör yatırımlarını teşvik ederek Avrupa’nın küresel rekabet gücünü artırmayı amaçlıyor. Dış politika alanında ise tüm araçlar 200 milyar euroluk tek bir çatı altında toplanıyor. Bu miktarın yarısı, yani 100 milyar euro, Ukrayna’nın yeniden inşası ve desteklenmesi için ayrılmıştır. Bu yapı, 2024’te onaylanan 50 milyar euroluk Ukrayna Destek Mekanizması’nın genişletilmiş bir hali olarak tasarlandı.
Esneklik, Şeffaflık ve Borçların Finansmanı
Yeni bütçede, COVID döneminden kalan borçların geri ödenmesi için 292 milyar euroluk ek bir kalem de bulunuyor. Komisyon, bu borçların karbon ticareti sistemi (ETS), gümrük vergileri ve önerilen yeni vergiler gibi “AB’nin kendi kaynakları” ile finanse edilmesini önermektedir. Ancak bu tür ortak kaynak yaratma girişimleri, üye ülkeler arasında genellikle güçlü bir dirençle karşılaşmaktadır. Von der Leyen, bu bütçenin önceki dönemlere göre daha stratejik, esnek ve şeffaf olduğunu belirterek, “Şimdiye kadarki en iddialı bütçemiz,” dedi.