Wisconsin-Madison Üniversitesi tarafından yürütülen yeni bir çalışma, Güney Şili’de bulunan altı yanardağı mercek altına aldı. Araştırmanın temel hedefi, geçmişte yaşanan buzul çekilmelerinin volkanik aktiviteler üzerindeki etkisini anlamaktı. Gelişmiş argon tarihleme teknikleri ve kristal analizleri gibi modern yöntemler kullanan ekip, yaklaşık 20 bin yıl öncesine, yani son buzul çağının en yoğun dönemine odaklandı. Bulgular, o dönemde var olan kalın buz katmanının volkanik faaliyetleri baskıladığını ve bu sayede yeryüzünün 10 ila 15 kilometre derinliğinde büyük bir magma rezervuarının oluşmasına imkan tanıdığını gösterdi. Buzul çağının sona ermesiyle birlikte buzulların hızla erimesi, bu dengeyi bozdu. Buz kütlesinin yarattığı basıncın aniden ortadan kalkması, magma içindeki gazların genleşmesine neden oldu ve bu durum, yeni oluşan volkanlardan şiddetli ve patlayıcı püskürmelerin yaşanmasına yol açtı. Günümüzde bilim insanları, küresel ısınmanın tetiklediği buzul erimeleri nedeniyle tarihin tekerrür edebileceği konusunda endişelerini dile getiriyor. Çalışmanın lider yazarı Pablo Moreno-Yaeger, “Buzullar, altlarında yer alan yanardağların patlama şiddetini kontrol altında tutma eğilimindedir. Fakat iklim değişikliğiyle buzullar eridikçe, bizim bulgularımız bu volkanların daha sık ve daha şiddetli patlama potansiyeli taşıdığını gösteriyor,” ifadelerini kullandı. Bilim dünyası daha önce İzlanda’daki gözlemlerle eriyen buzulların volkanik aktiviteyi artırabildiğini belirlemişti. Ancak yeni çalışma, tehlikenin daha geniş bir coğrafyayı kapsayabileceğini ortaya koyuyor. Moreno-Yaeger, bu durumun sadece volkanik aktivitenin yoğun olduğu İzlanda’ya özgü olmadığını, Antarktika gibi bölgelerde de görülebileceğini vurguluyor. Yanardağ patlamalarının şiddetinin artmasındaki ana koşul, başlangıçta magma odası üzerinde çok kalın bir buzul tabakasının bulunması ve ardından buzulun erimesiyle basıncın ortadan kalkmasıdır. Bu koşullar şu anda Antarktika gibi yerlerde oluşmaktadır. Ayrıca Amerika kıtasının bazı kesimleri, Yeni Zelanda ve Rusya’daki bölgelerin de artık bilimsel olarak daha dikkatli izlenmesi gerektiği belirtiliyor.
Moreno-Yaeger’e göre, bu patlamaların uzun vadede bir başka etkisi daha olabilir: atmosfere salınan sera gazları nedeniyle küresel ısınmayı daha da hızlandırabilirler.
DÜNYANIN EN FAAL VOLKANLARI1. Kilauea (Hawaii, ABD): 1983’ten 2018’e kadar aralıksız lav püskürten bu yanardağ, neredeyse sürekli aktiftir ve 2023 ile 2024 yıllarında da kısa süreli patlamalar yaşamıştır.2. Etna (Sicilya, İtalya): Avrupa’nın en aktif volkanı olarak bilinen Etna, düzenli olarak lav ve kül püskürtmesiyle tanınır.3. Stromboli (İtalya): “Akdeniz’in Deniz Feneri” lakabıyla anılan bu yanardağ, neredeyse kesintisiz olarak küçük çaplı patlamalar sergiler.4. Merapi (Java Adası, Endonezya): Oluşturduğu piroklastik akıntılar ve yoğun kül bulutları nedeniyle Endonezya’nın en tehlikeli yanardağlarından biridir ve geçmişte ciddi can kayıplarına yol açmıştır.5. Nyiragongo (Kongo Demokratik Cumhuriyeti): Dünyanın en akışkan ve hızlı lavlarına sahip olmasıyla ünlüdür. 2021’deki son büyük patlamasında Goma şehrinden on binlerce kişi tahliye edilmek zorunda kalmıştır.
Küresel Isınmanın Gizli Tehlikesi: Eriyen Buzullar Yanardağları Uyandırıyor
